حكم وصيت ذكر حكمى مىكند از احكام شرعيه و ميفرمايد كه * ( يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ) * اى آن كسانى كه گرويده‌ايد از صادق عليه السّلام مرويست كه چون نداى حقتعالى بندگان را متضمن لذت ايشانست از اين جهت آن را توطيهء اوامر و نواهى نموده تا ازالهء تعب عبادت و تكليف كند و حسن گفته كه هر گاه * ( يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ) * را در كتاب خدا استماع كردى بايد كه مستعد استماع آن چيزى شوى كه بعد از آن مذكور خواهد شد زيرا كه آن از براى امريست كه به آن مامور خواهى شد يا نهى كه از آن منهى خواهد گشت چنان كه ميفرمايد كه * ( كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيامُ ) * فرض كرده شد بر شما روزه داشتن * ( كَما كُتِبَ ) * هم چنان كه فرض شده بود * ( عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ ) * بر آنان كه پيش از شما بودند يعنى همهء انبيا و امم ايشان از آدم تا خاتم و در اين توكيد حكم صوم است و ترغيب بر فعل آن و تطييب نفس چه صوم عبادتيست شاقه پس به جهت تانيس خاطر بدان ميفرمايد كه اين عبادت خاص شما نيست بلكه هيچ امت از ربقهء اين طاعت آزاد نبودند و در امثال آمده كه البلية اذا عمت طابت و بدانكه صوم در لغت بمعنى امساك است از چيزى كه نفس به آن تنازع كند و در شرع امساك است از مفطرات عمدا از اول صبح تا وقت غروب با نيت و يا امساكى است از اشياء مخصوصه در زمان مخصوص از شخصى كه بر صفت مخصوصه باشد و اين تعريف منقوض است به آنكه امساك عدميست و اشياء مخصوصه مبهم و اول منقوض است به كف كافر و حايض و مسافر و جنب از مفطرات با نيت و حال آنكه صوم نيست و يا توطين نفس بر كف از مفطرات و اين نيز غير سديد است و اجود تعاريف اينست كه صوم كفى شرعيست در روز يا در حكم آن از تعمد تناول هر مزدرد و جماع و آنچه در حكم اين هر دو است با نيت و در روزه اجر جزيل است بلكه از فضل اعمال است و در حديث قدسى آمده كه كل عمل ابن آدم له الا الصوم فانه لى و انا اجرى به و قوله ع الصوم جنة من النار و چون منع نفس از مفطرات موجب كسر قوت نفس اماره است و هدم بناى قوت شهوانيه كه مستلزم انبعاث قوت مطمئنه است بر طاعت از اين جهت مىفرمايد كه روزه بر شما فرض كرديم * ( لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ ) * تا شايد كه شما بپرهيزيد از معاصى چه آن كاسر شهوتيست كه مبدء معاصى است پس روزه بداريد * ( أَيَّاماً مَعْدُوداتٍ ) * روزى چند شمرده شده يعنى موقت بعدد معلوم كما يق مالا معدودا اى محصورا معينا مراد روزهء ماه رمضان است كه بيست و نه روز يا سى روز است و گويند معدودات بمعنى قلائل است يعنى روزهاى اندك چه مال قليل راعد ميكنند نه كثير را بكه آن را كيل مىكنند يا وزن و اين دو آلت در حساب ميآرند و نصب ايام بصيام نيست به جهت وقوع فصل بينهما بلكه باضمار صوموا است كه صيام دلالت بر آن مىكند و لهذا به اين مترجم شده و ميتواند بود كه نصب آن بكما