دستهء يكم - كسانى هستند كه هستى در حال تحول فعلى را به عده‌اى از مبادى عالىتر مستند مىسازند كه وجود آن مبادى پيوسته به مقام شامخ ربوبى بوده ومىگويند حدوث زمانى ندارند مانند قدم هيولى وغيره .
دسته دوم - معتقداند كه جهان هستى دو رويه دارد :
رويهء ماوراى طبيعى آن كه به حوزهء ربوبى پيوسته است ، از اين جهت ، زمينهء كار خداوندى هستى است نه نيستى .
رويه دوم ، رويهء پيوسته به ما وادراكات ما است ، كار خداوندى در اين رويه در زمينهء نيستى است ، يعنى موجودات در اين رويه جنبهء ابداعى دارند .
گروه سوم مىگويند : خداوند در هر لحظه هستىها را ابداع مىكند وهيچ سابقهء موضوعى هم ندارند . عقيدهء اين گروه به عقل ووجدان نزديكتر از همه ى مكاتب ديگر است وما در بارهء اين عقيده در مجلدات پيشين مباحث مشروحى را مطرح كرده‌ايم ، مراجعه شود .
تفسير ابيات شيطان چنين گفت : من زادهء آتش وآدم زاده گل است ، گل ناچيز چه محلى در مقابل آتش دارد ؟ .
در آن دوران كه من صدر عالم وافتخار زمان بودم ، آدم كجا بود آتش جان اين احمق شعله ها مىزد ومىسوخت ، زيرا كه او از آتش بود وفرزند همواره شبيه پدر خويش است .
اين كه گفتم غلط بود ، چرا در اين باره علت ومعلول را به نظر بياوريم ، بلكه آتشى كه در جان شيطان شعله مىزد آتش قهر يزدانى بود .
كار خداوند ما كه بىعلت است بىنياز از علتها بوده واز ازل مستمر ومستقر مىباشد .
آن قانون عليت كه خود يكى از حوادث است ، راهى به كمال صنع پاك الهى

589