إسم الكتاب : تفسير ونقد وتحليل مثنوى جلال الدين محمد مولوى ( عدد الصفحات : 655)

درون انسان كه عبارت است از حس اتكاء به مبدء عالىتر در اشكال گوناگونش از هيچ ايمانى بيك تكيه گاه ، اعراض نمىتوان كرد مگر اين كه تكيه گاه كلى ديگرى ايمان آن انسان را بيانگيزد .
كسى كه مىخواهد دست از ايمان به هدف هستى بشويد ، مسلماً بايد اولًا ايمان به پوچى هستى را در خود به وجود بياورد ، شما نگوييد كه پوچى هستى قابل ايمان آوردن نيست ، زيرا براى اثبات پوچى مقدمات فراوانى بايد اثبات شود كه نتيجه‌اى به نام هستى پوچ است به وجود بياورد .
يعنى تا صدها اصول انسانى وجهانى طرد نشود ، هيچ مغز معتدلى به پوچى هستى نمىرسد وجاى ترديد نيست كه طرد صدها اصول انسانى احتياج به پذيرش اصول ديگرى دارد كه بتواند اصول مثبت را متلاشى ومطرود بسازد ، وهم چنين كسى كه مىخواهد ايمان به عدالت را از لوح دلش پاك كند ، مجبور است كه اول اصل تنازع در بقا را اثبات ومورد ايمان خود قرار بدهد وسپس ايمان به اصل عدالت را از خود سلب نمايد ، زيرا امثال مسائل فوق پس از مقدارى تحليلات وتركيبات منطقى از حيطهء آزمايش وعلم خارج شده وبه مسائلى تبديل مىگردد كه پذيرش يا طرد آنها فقط با ذوق ودريافت غير قابل استدلال صورت مىگيرد .
تفسير ابيات اى بىنوايانى كه از نعمت عظماى ايمان تنها به گفتار قناعت كرده‌ايد بدانيد كه ذات ايمان نعمت وغذاى بس عالى وبزرگ است ، شما مىگوييد غذاى روح وانديشه چه ارتباطى به ديدن مادى دارد ؟ اما بدانيد ، چنانچه پديده هاى جسمانى در روان اثر مىگذارد پديده هاى روانى هم عكس العملى در جسم به وجود مىآورد ، آخر ، اى قناعت كنندگان به نان وسبزى ، تا كى در اين غذاى حيوانى به دنبال آرمانها مىرويد ؟ لحظاتى به خود بياييد واز نور ايمان ، گرسنگى جان گرسنه تان را فرو نشانيد .

177