واحد فإنّ روح المؤمن لاشدّ بروح الله من اتّصال شعاع الشّمس بها » [1] ابو بصير مىگويد : از امام جعفر صادق شنيدم كه مىفرمود : مؤمن برادر مؤمن ومانند اعضاى يك پيكرند اگر عضوى از آن جسد ناراحتى داشته باشد ، درد آن را در ساير اعضايش احساس خواهد كرد زيرا كه روح دو مؤمن از يك روح است وروح مؤمن به روح الهى پيوسته تر از شعاع آفتاب به آفتاب است .
از مجموع ملاحظات فوق به اين نتيجه مىرسيم كه در خود قرآن وساير منابع اسلامى ، ايمان واعمال صالحه به عنوان شريعت وتكاليف اسلامى ، طرقى براى كمال روحى است كه از آن به تقوا ونور لقاء الله تعبير مىشود ، واين مطلبى است كه گمان نمىكنيم عرفاى الهى در آن ترديد داشته باشند . آن چه كه مهم است ، تفسير حقيقت است كه گروهى از آن جمله جلال الدين مىگويد : با وصول به آن حقيقت انسان از شريعت وطريقت بىنياز مىگردد . ما براى بررسى اين مسئله مجبوريم حقيقتى را كه از شريعت وطريقت بىنياز مىكند توضيح بدهيم :
حقيقتى كه انسان را از شريعت وطريقت بىنياز مىكند چيست ؟
در بارهء تفسير حقيقت در آثار عرفا نظريات گوناگونى مىبينيم ، اين اختلاف گاهى به قدرى شديد است كه ما نمىتوانيم آنها را با يكديگر سازگار كنيم .
مطالب زير به عنوان تفسير حقيقت از شريعت وطريقت بىنيار مىكند ، گفته شده است :
1 - حقيقت عبارت است از وصول به خدا .
اين تفسير خود با معانى مختلفى توجيه شده است ، از آن جمله :
الف - وصول به ذات خدا .
ب - غرق شدن در صفات خداوندى .
2 - حضور در حوزهء ربوبى .

[1] اصول كافى ، ج 2 ص 166 واين مضمون در كتاب تحف العقول ص 295 نيز وارد شده است . .

116