تجرّد و انسلاخ و توجّه به سوى معاد و كلَّيت خودش فما فوقها من مراتب البقاء .
و اما جهت دوم ، آن است كه مبادى وصول و كشف حقيقى در مقام نبوت به محض موهبت و هدايت و در مقام ولايت ، به سير و سلوك راه فنا ، خوابها و وقايع راست و درست است ، چنان كه مصطفى را - صلَّى الله عليه و سلَّم - در مبدأ ظهور حكم نبوّتش ، شش ماه ظهور وحى و ملك بر وى به طريق خواب بوده است ، چنان كه به آن معنى اشارت فرموده است در حديث كه : « الرؤيا الصادقة جزء من ستّة و أربعين جزءا من النبوّة » چه مدت ظهورش - صلَّى الله عليه و سلَّم - ميان امّت به صورت نبوت و رسالت ، بيست و سه سال بود و شش ماه ، از اين مجموع جزوى باشد از چهل و شش جزو . پس از اين جهت اين تجرّد عادتى و اعراض نفس در خواب درجه اى است مثبت و معيّن تجرّد حقيقى در بيدارى و توجه به معاد به طريق معراج يا به طريق انسلاخ . پس تو كه مسترشدى ، عقل و نظر اعتبارى خودت را در اين باب اندك مشمر و در كارآور و به اين چه گفتم و مثالها كه نمودم از جا مرو و ثابت باش . و الله الهادي - خ - .
< شعر > و لا تك ممّن طيّشته دروسه بحيث استقلَّت عقله و استفزّت [1] < / شعر > و از آن علماى ظاهر مباش كه به نقليّات مقيّد باشد و كثرت در است اين علوم نقلى ، او را مغرور و سبكسار گرداند ، تا از جاى برود و عقل خود را كه به تفكَّر و تدبّر در باطن قرآن و حديث و امثلهء روشن و مثلها ، مطابق معانى خوب استنباط كند و از شاهد بر غايب استدلال كند ، اندك شمرد و از هر چه جز به طريق صريح نقل به وى رسيده است ، اعراض نمايد و چون عقل را كه او را در اين علوم نقلى او هم مدخلى عظيم است و فهم آن نقليّات و حجج و دلايل آن بر وى موقوف ، در باب استخراج و استنباط معانى غريب و ادراك معانى مجرّد ، به چيزى برنگيرد ، علوم كشفى و ذوقى كه به بسيارى از اين معانى مستنبط به عقل باريكتر است ،

[1] في بعض النسخ بدل و استفزت : و استقرّت . طيّشته : حملته على الطيش ، و هو الخفة و النزق .

695