كه متجزّى و منقسم است ، و في الحقيقة آن تجزيه و انقسام از آن مظاهر و قوابل است كه به سبب آن كه اين شعاع مظهر و مظهر ايشان است به واسطهء آن قرب و اتّصال به وى مضاف مىنمايد ، هم چنين نفس نيز از آن جهت كه قابل ظهور است به صورت تدبير امزجهء جزوى مختلف ، او را به حكم اضافت هر وصفى تدبيرى و ظهور به آن صفت در آيينهء هر مزاجى معيّن ، نفس جزئى مىگوييم مع توحيد العين ، چنان كه آفتاب [1] يكى بيش نيست ، و او را از حيثيّت ظهور در هر روزنه اى و اظهار هر جسمى ، پرتو آفتاب و عكس و شعاع او مىخوانيم ، و هم چنان كه محال و قوابل را در ظهور شعاع آفتاب و صفت و خاصيّت او اثرهاى ظاهر است ، تا اگر بر آبگينهء سبز مىتابد عكسى كه از او ظاهر مىشود سبز پيدا مىگردد ، و اگر بر آبگينه زرد ، زرد . و اگر بر آبگينهء سرخ ، سرخ . و اگر روزن مدور مىباشد ، شكل شعاع مدور مىنمايد . و اگر مربّع ، مربّع . و اگر مسدّس ،

[1] اين كه مىفرمايد ، نفس كلى ، يكى بيش نيست و نفوس جزئى ظهورات و رقايق و فروع آنند ، بايد توجه داشت كه به نام نفس در ملكوت وجود موجودى مدبّر و محيط بر نفوس تحقق ندارد و اين عقل كل است كه محيط است به كليهء حقايق عالم ناسوت و شهادت ، مگر آن كه اراده نمايد نفس كلى فلكى را كه آن به اعتبار جهت إرسال و احاطه و كليّت عين عقل است . نگارنده در حواشى بر قوى النفس « حكمت صادقيه » ، مولانا محمد صادق اردستانى در اواخر رسالة ، آن جا كه در صدد تزييف مرام شيخ رئيس و صدر الحكماء بر آمده است و در جواب اشكالات و مناقشات و براى فرار از ايرادات همين مشرب شارح و ناظم را كه كثيرى از عرفا بر آن رفته‌اند ، انتخاب نموده ، در اين مسأله مفصل بحث كرده‌ام و در آن جا بيان نموديم كه نفس بما هي نفس ، داراى تكثرت فردى و به حسب ابتداى وجود كليهء نفوس افراد نوع واحد و از حقايق متواطى به شمار مىروند و نفس به عنوان نفس حادث زمانى است و اضافهء به بدن ذاتى وجود نفس است و بدن به نحو إبهام در جميع مراتب از نفس جدا نمىباشد ، ولى فرق است بين أبدان اخروى و مثالى و دنيوى . براى بحث مفصل و تقرير ما هو الحق ، رجوع شود به حواشى حقير بر رسالهء قوى النفس كه حكمت صادقيه نام دارد و ملا حمزه گيلانى تقريرات اردستانى را در مباحث نفس به صورت رساله اى در آورده و آن را حكمت صادقيه نام نهاده است ، سيد جلال آشتيانى ، مشهد مقدس رضوى ليلهء اول جمادى الأول 1396 من الهجرة النبوية المصطفوية .

689