قريب العهد است به فطرت و علم فطرى او هنوز به حجب متراكم محجوب نشده است ، لا جرم جانش به آن نوازش لطيف ، از اشتغال به تدبير عالم تركيب مشغول مىشود ، و به عالم بساطت روى مىنهد ، و به آن علم فطرى آن عهود سابق را ياد مىآورد .
النجوى : السرّ ، واصل الخطب : مصدر كالمخاطبة و هو المراجعة في الكلام ، و منه الخطبة . ثمّ سمّى الأمر العظيم خطبا ، لأنّه يكثر فيه الكلام .
< شعر > و يعرب عن حال السّماع بحاله فيثبت للرقص انتفاء النّقيصة [1] < / شعر > و اين طفل به اين حال خودش كه گفته شد ، بيانى فصيح و تبيانى صريح مىكند ، از حال سماع و حقيقت و صحّت او ، و از وجد اهل سماع و حركت ايشان ، پس به اين بيان ثابت مىشود مر رقص را نفى نقص از او ، و آن چه گفته‌اند بعضى غافلان از اين حال كه : « الرقص نقص » به آن مندفع مىشود ، زيرا كه چون اين نفسى كه هنوز به هيچ كمالى نرسيده است ، و به هيچ حالى شريف متلبّس نشده ، مىشايد كه به آوازى و نغمه اى كه به مناسبت تناسب و عدالت كه ظلّ وحدت است ، او را روحى و انسى حاصل شود ، تا به اشتغال به سماع آن همه رنجها را فراموش مىكند ، و به همگى خود به ادراك آن گوش و هوش مىنهد و به واسطهء تحريك مهد كه شبيه رقص اهل سماع است ، مىشايد كه آن طفل بياسايد ، پس به طريق اولى شايد كه نفسى كه به لطايف كمالات و شرايف حالات مشرّف باشد ، و به حيلهء تخلَّق و تحقق به اسما و صفات وحدانى و حقايق وجدانى متحلَّى ، به مناسبت آن تناسب و عدالت كه از روى موزونى ، در آن صوت با آلت است و به فهم معانى وحدانى از آن ألحان و سخنى كه منضمّ است با آن ، نفس او متأثّر شود و از عالم كثرت اعراض نمايد و به آن مناسبت عدالت ، به عالم وحدت گرايد ، و به حكم مطابقت مجاذبت روح و مزاج و ميل هر يك به مركز خودش ،

[1] قوله : للرقص . إشارة الى الرقص الذي كانت ترقصه بعض فرق الصوفية عند الذكر و السماع .

480