خودى خودت را عدم محض ديده اى ، و دانسته اى بى هيچ حكمى و صفتى و فعلى ، خوار و بى اعتبار و از آن سير و سلوك و علم و عمل كه نام بردى و آن را از جهت تحقق به عشق و وصل ما آماده كردى و وسيلت شمردى ، هيچ با حقيقت خودت در حضرت علم ما - همراه نديده اى و آن جمله را آلت و عدّت وصول به حضرت وصل ما - نيافته اى ، چه آن جمله علم و عمل و كشف و سير را ، فروع و نتايج وجود مضاف ديده اى ، كه موسوم است به داغ حدوث و خلقيّت ، و به حكم عدم مناسبت محدث با قديم و مقيّد با مطلق ، چون آن همه علم و عمل و سير و كشف و آداب و اخلاق ، به سطوات قهر * ( كُلُّ شَيْءٍ هالِكٌ ) * [1] مقهور و مستهلك در نظر تو آمدى ، لا جرم هيچ از آن جمله را عدّت و وسيلت وصول به جناب قدم عشق و وصل ما - نديده اى و آن زمان و ردّ حال تو به « سبحان من لا يوصل إليه الا به » مناسب بودى .
ببايد دانست كه « ألف » در كتاب صورت وجود و نفس مطلق ذات حق است كه مثالش در اين نسخهء انسانى ، صورت نفس انسان است كه از باطن قلب ، منبعث مىشود بى اعتبار تعيّنى و تقيّدى در مراتب و مخارج حروف ، و از آن جهت كه « همزه » است متعيّن در اول مراتب مخارج در ظاهر كتابت صورت مبدئيّت است ، به توجّه ايجادى و لهذا در نطق كه ايجاد و اظهار كلام است ، ابتدا جز ب « همزه » نمىتوان كرد و به « ألف » ابتدا كردن ممكن نيست ، و « ألف » چون صورت نفس مطلق است ، لا جرم در جملهء حروف سارى است و هيچ حرفى بى او نيست و اصل همه حروف اوست . و اما « ب » صورت وجود ظاهر متعيّن مضاف است در عالم شهادت ، كه آن وجود مضاف مثبت تعدّد و محقّق اثنينيّت حقيقى است ، و لهذا دلالت بر دويى مىكند و نقطهء - با - كه مثبت و معيّن بائيت با است ، صورت حقيقتى است كه مقتضى تعيّن و اضافت وجود است به بنده - بما

[1] القصص ( 28 ) آيهء 88 .

256