عهد را بستى ، هيچ گشاده نشد و فترت بدو راه نيافت و سوگند به اين عقد محبت لاحق ، كه آخرين عهود و عقود است .
و در اين صورت حسّى من به واسطهء ساقى نظر و قدح صورت ، كه گفته شد ، حكم آن عقد ظاهر گشت و احكام يافت . و به سبب آن كه اثر و حكم مناسبت ذاتى بود ، بزرگتر و عالىتر از آن است كه نسبت فترت و اختلال و انحلالى كه حكم و اثر مناسبات صفاتى است ، به اين عقد لاحق متطرّق تواند شد . مرادش - و الله اعلم - از سابق عهد ، آن است كه در اول توجه به سوى كمال اسمايى و شهود حقايق در حضرت علم ، با هر حقيقتى كلى ، اولا و جزئيّات ثانيا ، در وقت طلب ايشان به زبانهاى استعدادات اصلى اولى مر ظهور و اظهار خودشان را در مراتب ، به واسطهء فيض عام وجودى ، عهدى گرفت و شرطى نهاد به حكم و حسب آن مناسبات پنجگانه ، كه آن فيض وجودى وحدانى را عمّا هو عليه من النزاهة و الإطلاق ، به آن ظهور هيچ تغيّرى و وصفى ناملايم اكتساب نكنند و باز به همان اوصاف كمالش و الزيادة بر وفق امر * ( إِنَّ الله يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الأَماناتِ إِلى أَهْلِها ) * [1] به اصل او كه حضرت جمع است وا سپارند ، بعد از آن كه به مقتضاى حديث « و إن تؤدوا كل ذي حقّ حقّه » ، حقوق مراتب و مقامات و منازل و طرق و اهالى ايشان و خطوات كه انفاس است ، بل حق هر چه و هر كه به ايشان تعلَّق داشته باشد ، در اين مراتب به وساطت اين امانت وجود همه به كلَّى ادا كرده باشند ، چنانكه * ( وَإِذْ أَخَذْنا من النَّبِيِّينَ مِيثاقَهُمْ وَمِنْكَ وَمن نُوحٍ وَإِبْراهِيمَ وَمُوسى وَعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ ، وَأَخَذْنا مِنْهُمْ مِيثاقاً غَلِيظاً ) * [2] و * ( من الْمُؤْمِنِينَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا الله عَلَيْه ) * [3] اخبار است اولا از آن عهد و اين ميثاق الست ، سايه و صورت ، يا سايهء سايه و صورت

[1] النساء ( 4 ) آيهء 58 .
[2] الأحزاب ( 33 ) آيهء 7 .
[3] الأحزاب ( 33 ) آيهء 23 .

238