حاوى مطالب مفيد و ارزشمندى است كه به كلام امام متبرك گرديده‌اند .
از آخرين شروح كتاب حاضر تحت عنوان « درسهايى از نهج البلاغه » است . امّا در كتاب حاضر هرجا شارح ارجمند از سخن اصلى امام ( عليه السلام ) اندكى دور افتاده است ، در واقع مطالب ارائه گرديده صرفاً توضيح بيشترى در خدمت شكافتن و شناختن همان موضوع است .
براى نمونه يكى از شارحين كه البته كتابش حاوى مطالب سودمندى نيز هست در تفسير خطبه شانزدهم درباره جمله « شُغِلَ مَنِ الجَنَّةُ و النّارُ اَمامَهُ » ( آنان كه بهشت و دوزخ را پيش روى دارند از بازيچه ها و آرزوهاى دور و دراز روى گردان هستند ) حدود سه صفحه درباره بهشت و دوزخ مىنگارد و سپس وارد بحث مبسوطى درباره ارزش فلسفى كار و كوشش ، كار و كوشش از ديدگاه قرآن ، عمل بدون معرفت و معرفت بدون عمل ، تجسم كار در ابديت ، اصالت كار از ديدگاه قرآن ، ارزش اجتماعى كار از ديدگاه متفكران ، اسراف ، رزق و بهره بردارى از آن ، نظامهاى كار در گذشته و اكنون ، كار فكرى و كار عينى ، ابعاد كار عضلانى و . . . مىشود كه اين مباحث نيمى از كتاب را به خود اختصاص مىدهد ; اما از آنجا كه اگر به همين منوال ادامه مىداد براى يك خطبه بايد چند جلد سخن سرايى مىشد ، بقيه خطبه شانزدهم در خلال چهارده صفحه بعدى بيان شده‌است ، و لذا هيچ تعادلى ميان شرح مطالب نيست . مشابه آن در ساير مجلدات و شرح ساير خطبه ها نيز ديده مىشود .
در يك مقايسه ميان شروح مختلف تفاوتهاى زير كم و بيش مشهودند :
1 - بعضى كتابها مفيد ولى كثيراللفظ و قليل المعنى هستند .
2 - بعضى سخن امام را بهانه كرده و مجموعه‌اى از حرفهاى مانده در دل خود را مىگويند ، نه شكافتن خود كلام و آنچه مستقيماً به خود كلام مربوط مىشود ; كه اگر آنچه را غيرمستقيم مربوط مىشود اصل قرار دهيم ، همه چيز به هم مربوط مىگردد ، و مىتوان بر اساس قاعده « الكلام يجرّ الكلام » در مورد يك جمله دهها صفحه نوشت ; امّا ديگر آنچه تقرير مىشود شرح كلام امام نيست بلكه

45