خداست و خداى تعالى هم هرچه را كه دستور داده بر سبيل حكمت و مصلحت است ، بايد تابع دستورات پيغمبراكرم ( صلى الله عليه وآله و سلم ) و ائمه ( عليهم السلام ) باشيم ، و تشخيص گفته هاى ائمه ( عليهم السلام ) و پيغمبراكرم ( صلى الله عليه وآله و سلم ) به اين است كه سنّت و احاديث آنان را بررسى كنيم و صحت و سقم احاديث را تشخيص بدهيم ، كه اين مطلب ملازم با زحمت فراوان است و احتياج به علم رجال و درايه دارد ; ( 1 ) و نيز بايد تاريخ فقه را دانست ، يك مجتهد چه بسا پنجاه سال زحمت مىكشد تا بتواند روايات صحيح را از روايات غلط تشخيص بدهد و حكم خدا را به دست آورد .
مقايسه ميان مجتهدين و پزشكان البته گاهى هم ممكن است مجتهد و فقيه اشتباه بكند ، ولى اين اشتباه احتمالى نبايد سبب شود كه ما درصدد تفقّه در احكام نباشيم . همان طورى كه ممكن است طبيب اشتباه كند ، ولى يك مورد اشتباه طبيب هيچ گاه موجب نمىشود كه مريض از مراجعه به طبيب خوددارى كند ، يا اين كه مريض به دليل مثلا يك درصد احتمال اشتباه طبيب نمىتواند خودسرانه دارويى را به كار ببرد ; چرا كه از تخصّص در علم پزشكى و تشخيص مرض و به كار بردن نوع دارو و مقدار آن و ديگر خصوصيات بيمارى و دارو برخوردار نيست . بنابراين با توجّه به امكان احتمال يك درصد اشتباه طبيب ، باز بايد مريض به طبيب مراجعه كند .
در رابطه با احكام دين هم همين طور است . با توجّه به اين كه يك مجتهد و فقيه سالها زحمت كشيده و در علم فقه تخصّص پيدا كرده و كارشناس مسائل دينى و فقهى شده است ، بايستى ديگران كه در احكام دين اجتهاد و تفقّه ندارند در برخورد

1 - در علم « رجال » از طبقات و خوبى و بدى راويان حديث از نظر عقيده و عمل بحث مىشود ، و در علم « دراية » يا « دراية الحديث » تقسيم بندى حديث و مباحث نظرى و استدلالى از نظر خوبى و بدى راويان آن مورد بحث قرار مىگيرد .

335