نام کتاب : ترجمه و تفسير نهج البلاغه ( فارسي ) نویسنده : محمد تقي جعفري جلد : 1 صفحه : 99
اين اكثريت حتى اگر به عموم منهاى يك هم افزايش پيدا كند ، از ديدگاه فلسفهء انسانى دقيق نمىتوانند در بارهء تفسير ماهيت انسانى ، بآن اكثريت تكيه نمايند اگر تفكيك ميان زندگى برون ذاتى يعنى انسان در حال ارتباط با جز خود ، و زندگى درون ذاتى ، امكان پذير نبود ، بدون ترديد سرنوشت تاريخ بشرى دگرگون مىگشت و ما امروز شاهد امتيازات و عظمتهايى كه دليل پيشرفت انسان هستند ، نبوديم . آيا پيشرفت علمى و ساير شئون حياتى انسانها جز در نتيجهء فعاليتهاى مغزى كسانى بوده است كه زندگى حيات درونى آنان شكوفان بوده و زندگى برون ذاتى آنان در حلقههاى زنجيرى محيط و آداب و قوانين موضوعه در جريان بوده است بهمين جهت است كه شناسايى تاريخ يك جامعه با شناخت پديده هائى از زندگى كه از خود بروز داده است ، بدون توجه به هدف گيرىها و ديدهاى پوشيده در حيات درونىشان ، يك شناسايى ناقص خواهد بود . ما اگر نتوانيم از عهدهء تفكيك دو نوع حيات درونى و برونى برآييم ، هيچ كارى در راه توسعهء ديدگاه بشر انجام ندادهايم . لذا كوشش عظماى مصلح تاريخ و آنان كه رسالت تعهّدى بعهده گرفتهاند ، با اشكال و طرق گوناگون ، انسانها را از خشكانيدن حيات درون ذاتى بر حذر داشته و دستور و توصيهء اكيد به توسعهء منطقى حيات مزبور نمودهاند . اكنون مىپردازيم به توضيح مبحث اصلى ( راه منطقى انتخاب هدف و وصول به آن ، در ميان حلقههاى زنجيرى عوامل جبرى ) : - در مباحث مربوط به تجزيهء هدف به عناصر جداگانه ، « دو اصل مهم را براى تشخيص جنبهء جبرى و اختيارى هدف و دريافت صحيح قدرت و اختيار و افزودن به آنها » بررسى كرديم ، عمل به آن دو اصل ، مىتواند بهترين زمينهء كوشش ما در بارهء تعيين راه منطقى در انتخاب هدف بوده باشد . يعنى ما نخست بايستى دو جنبهء جبرى و اختيارى هدف را دقيقا و همه جانبه بشناسيم ، سپس قدرت و اختيار خود را بسنجيم و در راه افزايش قدرت و اختيار و تقليل جنبهء جبرى هدف بكوشيم . در اين زمينهء فعاليت ، با نظر به نيروهاى شگفتانگيز انسانى و نرسيدن همهء
99
نام کتاب : ترجمه و تفسير نهج البلاغه ( فارسي ) نویسنده : محمد تقي جعفري جلد : 1 صفحه : 99