معانى مختلف تطبيق مىگردند . على ( ع ) اين « مطلق » را بطور مخصوص دريافته ، سپس با عقل و قلبش درك كرده است كه بالاترين قدرتها از پايدارى و مقاومت روى آن مطلق ناشى مىگردد . على بدينسان تجسّم يافتهء آن قدرت شگفتانگيز است كه او را در پيروزىها و شكستها يكسان نشان مىدهد . زيرا عامل ملاك او در پيروزىها و شكستها همان قدرتست كه در ميدان جنگ چه با چهرهء پيروزى بيرون آيد و چه با شكست روبرو شود و همچنين در ميدان سياست و هر ميدان ديگر كه براى تكاپوى زندگى تصور شود يكسان است . » [1] < فهرس الموضوعات > توضيحى در بارهء سه جمله از جرج جرداق < / فهرس الموضوعات > توضيحى در بارهء سه جمله از جرج جرداق < فهرس الموضوعات > جملهء يكم < / فهرس الموضوعات > جملهء يكم - « آيا انسان بزرگى را مانند على مىشناسى كه حقيقت انسانى را به عقول و مشاعر بشرى آشنا بسازد - آن حقيقت انسانى كه سرگذشتى چون ازل و آيندهء باقى چون ابديت و ژرفائى بس عميق دارد . . . » معناى اين جمله چنين است كه مكتبهاى معمولى و ديگر عظماى انديشه ، انسان را در آن قلمرو محدود و بسته مىشناسند و معرفى مىكنند كه با عوامل جبرى محيط و تاريخ و قوانين مقرّره و خود خواهىها قالب گيرى مىشود و چند روزى در صحنهء ساخته شدهء عوامل مزبور به بازيگرى خود دلخوش مىدارد و با تحمل هزاران رنج و شكست از صحنه خارج مىشود و رهسپار زير خاك تيره مىگردد .
اين انسان مورد شناخت و معرفى مكتبها و متفكران معمولى ، همواره در ميان گذشتهء معدوم و آيندهء مجهول ، چشم به دهان مكتبها و متفكران ، ديده از اين زندگانى مىبندد . اگر خيلى شانس داشته باشد و انبوه گرد و غبار تاريخ چهره اش را نپوشاند ، مىتواند موضوع تحقيقات حرفه اى براى مورخين بوده يا مانند جنازه اى بىصاحب مورد تشريح فلسفه گويان نامجو قرار بگيرد .
شناخت على در بارهء انسانها بقول جرج جرداق : درست در نقطهء مقابل انسان شناسى مزبور مىباشد . نخست اين كه على انسان را محصول بازى طبيعت

[1] - صوت العدالة الانسانية - جورج جرداق ج 1 ص 23 و 24 .

178