آن مربّى و پيشتاز و متفكرى كه در بارهء حيات به بحث و گفتگو و فعاليت برميخيزد ، و اين عنصر حياتى « مىخواهم » را ناديده مىگيرد ، نه تنها حيات را نشناخته و كارى در بارهء آن صورت نداده است ، بلكه ديگران را نيز از انديشه در بارهء ماهيت واقعى حيات محروم ساخته است .
آن مربّى و متفكر و پيشتازى كه در بارهء هدفهاى رسمى و معمولى انسان دست به كار مىشود و آنها را زير و رو مىكند و آمار مىگيرد و درجات آنها را معيّن مىنمايد ، اگر چه پديده‌هاى جارى در قلمرو حيات را بررسى مىنمايد و از اين راه نفعى بحال انسانها بدست مىآورد ، ولى هيچ گونه حق ندارد كه در مبارزهء تحول اساسى انسانها در راه كمال ، چون و چرايى بگويد ، زيرا غوطه خوردن در شناسائى معلولها سودى در شناخت علتها نمىبخشد ، تا بتواند تغيير منطقى در مسير انسانى رو به كمال به وجود بياورد .
بنا بر اين ، ما بايستى « مىخواهم » را كه اساسىترين عنصر حيات و بزرگترين عامل هدفگيرى مىدانيم ، جدىتر از بررسىهاى رسمى مطرح نماييم و به بينيم كه اين پديده از حيات ما چه مىخواهد مسلم است كه حيات آدمى هر چه محدودتر باشد ، « مىخواهم » آن محدودتر خواهد بود و هر چه حيات آدمى ابعاد خود را بيشتر باز كند و فعاليّتها و استعدادهايش متنوع تر گردد ، « مىخواهم » هايش هم از نظر كميّت و هم از نظر كيفيت افزايش خواهد داشت . و اين هم يك اصل ثابت و عمومى است كه انسان در هر موقعيت معينى كه قرار بگيرد ، « مىخواهم » هايش خود آن موقعيّت را كمتر و ناچيزتر از هدف عالى تلقى مىكند و گمان مىبرد كه اين هدف عالى عبارت است از موقعيت بعدى كه استعدادهايش باز و ابعادش گسترده تر و « مىخواهم » هايش متنوعتر خواهد بود . بدين ترتيب در هيچ يك از موقعيّتهاى زندگى ، آنچه كه از « مىخواهم » ها توقع دارد ( وصول به هدف ) عملى نمىگردد . اين شكست واقعى در حيات ، بيش از يك علت ندارد ، و آن اينست كه آدمى نمىداند اين پديدهء شگفت انگيز « مىخواهم » را چه كند و چه نتيجه اى از آن بگيرد تنها يك راه حل براى

104