گردد و آن گاه وارد درون انسانها گشته و به تقويت سلولها و اعصاب مغزى بپردازد سپس به انديشه اى تبديل شود كه با يك موج جهان هستى را در برابرش قرار بدهد .
امّا بدانيد كه شما در چنين گذرگاهيد و براى فهم قرار گرفتن در چنين گذرگاه ، مسير نطفهء ( ماده خلقت خود ) را تا اين موقعيت كه در برابر من ايستاده و به اعتلائى رسيده‌ايد كه سخنان مرا درك مىكنيد ، بياد بياوريد .
حق چهارم - تأديب و تربيت شما - از سخنان گذشته‌ام ، بخوبى درك كرديد كه تنها فراگيرى و انباشتن مغز از دانستنىها و بزرگ كردن آينهء ذهن براى منعكس ساختن نمودهاى انسانى و جهانى محض ، هدف زندگى شما نيست اگر چه آن فراگيرى گسترش بعد علمى شما را نتيجه مىدهد . ولى اين گسترش مجرد ذهن با ميخكوب شدن آدمى در جمود ، جز برگشتن به قهقرا هيچ نتيجه اى نخواهد داشت .
براى حركت به تصعيد شخصيت آماده شويد . اين آمادگى اگر جدّى باشد ، اولين مرحلهء تربيت را پيموده‌ايد . ما تربيت را در مكتب اسلام به دوران كودكى و جوانى منحصر نمىكنيم اگر چه دو دوران مزبور از نظر شكلگيرى حساسترين دورانهاى زندگى آدمى است ، ولى بدانجهت كه اصول و قوانين جاريه در اجتماع اسلامى با ارزشهاى روحى آبيارى مىگردد ، افراد اين اجتماع همواره خود را در يك جريان مستمر احساس مىكنند و بخوبى درك مىكنند كه - < شعر > هر نفس نو مىشود دنيا و ما بيخبر از نو شدن اندر بقا عمر همچون جوى نو نو مىرسد مستمرى مىنمايد در جسد < / شعر > يك فرد مسلمان آگاه و برخوردار از تعليمات اسلامى مىداند كه * ( يَسْئَلُه مَنْ فِي السَّماواتِ وَالأَرْضِ كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ ) * [1] ( هر چه در آسمانها و زمين است ، از خدا مىخواهند ، آن خداوند متعال هر روز در كارى است ) روشن است كه مقصود از خواستهء موجودات بقاء و ادامه هستى بر طبق نظم حاكم مىباشد . پس هر لحظه اى وجود خود را از خدا در مىيابند ، [ منظور از يوم ، زمان بطور مطلق است كه شامل لحظه و زمانهاى طولانى مىباشد ] .

[1] الرحمن آيه 29 .

268