كه حتى داراى هزار صفحه باشد ، ترسيم نمايد و دورانى پر از رويدادهاى بزرگ مانند دوران او را توضيح بدهد .
تفكرات و انديشه‌هاى آن ابر مرد عربى و گفتار و كردارى را كه ميان خود و پروردگارش انجام داده است ، نه گوشى شنيده و نه چشمى ديده است . تفكرات و ايده‌ها و گفتار و كردار او خيلى بيش از آن بوده است كه با دست و زبان و قلم وى بروز كرده ، و در تاريخ ثبت شده است . » [1] توضيحى در بارهء جمله اى از ميخائيل نعيمه « هيچ مورخ و نويسنده اى هر اندازه هم كه داراى نبوغ و راد مردى باشد نمىتواند قيافهء كاملى از انسان بزرگى مانند پيشوا على حتى در هزار صفحه ترسيم نمايد » . همان طور كه ميخائيل نعيمه مىگويد : ما نمىتوانيم عناصر اساسى شخصيت على ( ع ) و فعاليتها و نتايجى را كه از آن عناصر بروز كرده است ، توضيح بدهيم ، با نظر به مجموع اصول و قوانين انسان شناسى ، اگر بخواهيم در بارهء على ( ع ) تحقيق مفيدى داشته باشيم ، باين نتيجه خواهيم رسيد كه : شخصيتى است در حدّ اعلاى كمال كه زيبايى غير قابل ترسيم روحى را بدست آورده است و داراى آن استقلال روحى است كه در افقى بسيار بالاتر از فرهنگ و علم و خواسته‌هاى معمولى بشر قرار گرفته است .
از نظر آرمانهاى اعلاى انسانى ، حقيقت مطلقى در شخصيتش بوجود آمده است كه حيات اصيل و منطقى انسانى را با همهء بايستگىها و شايستگىهاى مربوط به متن حيات اصيل نشان داده است .
امّا اين حقيقت مطلق چيست و كدام است آن عناصر مثبت كه دست بهم داده و در بوجود آوردن آن حقيقت مطلق هماهنگ شده‌اند و راه شناسايى آن فعاليتهاى درونى و مديريت آگاهانه روى آن فعاليتها چيست مسائلى است كه حل آن بدون قرار گرفتن در مسير چنان شخصيت و بدون شنيدن آهنگ كلى هستى وابسته به هستى آفرين امكان پذير نخواهد بود .

[1] صوت العدالة الانسانية ص 7 .

175