( 1 ) خليفه سوم : على بن ابى طالب ( عليه السلام ) است به موجب آيه سورهء نور : « * ( وَعَدَ الله الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحاتِ ) * : يعنى على بن ابى طالب ( عليه السلام ) « * ( لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ ) * ( وعده مىدهد كه آنها را قطعا خليفه روى زمين خواهد كرد ) يعنى اين و وعدهء خلافت به على بن ابى طالب است همان گونه كه پيشينيان را خلافت روى زمين بخشيد منظور از پيشينيان آدم و داود است .
و در پايان آيه كه مىفرمايد : « * ( لا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئاً وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ ) * بولاية على بن ابى طالب ( عليه السلام ) يعنى كسانى كه به ولايت على بن ابى طالب كافر بشوند « * ( فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ ) * آنها فاسق هستند [1] .
« آلوسى » در تفسير « روح المعانى » از امام سجاد ( عليه السلام ) در تفسير آيه فوق نقل كرده است كه فرمود :
« هم و الله شيعتنا اهل البيت يفعل الله ذلك بهم على يدى رجل منّا و هو مهدىّ هذه الأمّة يملأ الارض عدلا و قسطا كما ملئت ظلما و جورا و هو الَّذى قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلَّم لو لم يبق من الدّنيا . . . » [2] . ( آنها به خدا سوگند شيعيان ما هستند ، خداوند اين كار را براى آنها به دست مردى از ما انجام مىدهد كه « مهدى » اين امت است زمين را پر از عدل و داد مىكند آن گونه كه از ظلم و جور پر شده باشد و هم او است كه پيامبر صلى الله عليه و آله و سلَّم در حق وى فرموده اگر از عمر دنيا جز يك روز باقى نماند خداوند آن روز را آن قدر طولانى مىكند تا مردى از دودمان من كه نامش نام من است حاكم بر زمين شود و صفحه زمين را پر از عدل و داد كند آن گونه كه از ظلم و جور پر شده باشد ) . ( 2 ) حافظ محمد بن مؤمن شيرازى در كتاب خود از « قتادة » و از « حسن بصرى » روايت كرده كه گفت : حسن داشت اين جمله را مىخواند : « * ( صِراطٌ عَلَيَّ مُسْتَقِيمٌ ) * به او گفتم : معناى آن چيست ؟ گفت : مىگويد : اين كه « طريق علىّ مستقيم » به او

[1] شواهد التنزيل ، ج 1 ، ص 76 .
[2] آلوسى ، روح البيان ، ج 7 ، ص 4292 .

213