اصلش مىباشد ، اگر انجام دادن كارى به دستور خدا و از جانب خدا باشد ، پس افعال وى از سوى خداست و بر مردم است كه در برابر آن راضى و تسليم باشند .
ديگرى از متكلمان : اكنون كه شما گمان مىكنيد كه امامت على از جانب خداست و اطاعت از وى فرض است پس چرا بر انبياء تبليغ و دعوت مردم لازم است و بر على رواست كه ترك كند دعوت مردم را به طاعت خود ؟
مأمون : از آن جهت كه ، عقيده نداريم كه على مأمور به تبليغ بوده است تا اين كه پيغمبر باشد ولى خداوند او را نشانه و راهنمائى ميان خود و بندگانش قرار داد هر كس از وى پيروى كند مطيع و آن كس كه مخالفت او كند عصيانگر به شمار آيد اگر يارانى براى خود بيابد جهاد مىكند و اگر يارانى نيابد ، ملامت بر مردم است نه بر او ، زيرا به مردم دستور داده شده است كه در هر حال از وى پيروى كنند و به وى دستور جهاد داده نشده است مگر زمانى كه داراى نيرو باشد وى به منزلهء خانه كعبه است كه مردم بايد آهنگ آنجا كنند و چون حج بگزارند تكليف خود را انجام داده‌اند اگر جمعى به وظيفه خود عمل نكنند سرزنشى بر خانه نيست بلكه آنان مورد ملامت خواهند بود .
پس از آنكه دانشمندان كلام و اصحاب نظر ، از مأمون سؤالات گوناگون كردند و پاسخ شنيدند مأمون رو به آنان كرد و گفت : شما هر چه خواستيد از من پرسيديد و آنچه به نظرتان رسيد در ردّ گفته هاى من گفتيد ، اكنون مىتوانم از شما سؤال كنم ؟ گفتند : بلى .
مأمون : آيا چنين نيست كه اين حديث به اجماع امت از پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلَّم رسيده است كه فرمود : هر كس به عمد بر من دروغى ببندد ، نشيمنگاه او پر از آتش مىشود » [1] .
دانشمندان : بلى .

[1] اين حديث به اسناد عديده در كتب شيعه و سنى وارد شده است عبارت حديث اين است : « من كذب علىّ متعمّدا فليتبوّء مقعده من النّار » .

120