مرز شناسائى بيرون رفته آن كس كه او را در حيطهء وهم خويش پنداشته ، و در بارهء او به خطا رفته آن كس كه حقيقت ذاتش را جسته . و هر كس گويد : « او چگونه است » تشبيهش نموده ، و هر كه گويد : « براى چه بوده » هر آينه معلولش شناخته ، و هر كه گويد : « از كى بوده » همانا در زمانش گنجانده ، و هر كه گويد : « در چيست » هر آينه او را در ضمن و ضميمهء چيزى نهاده ، و هر كه گويد : « تا كجاست » برايش پايانى پذيرفته ، و هر كه گويد : « تا چيست » البتّه كه برايش حدّ و مرز ساخته ، و هر كس برايش غايتى شناسد محاط و محدودش دانسته ، و هر كس محاط و محدودش بداند حقّا كه در بارهء او راه الحاد پوئيده ( و از جاده پهناور شناخت حقّ بدور افتاده است ) .
خداوند با دگرگونى مخلوق دگرگون نگردد ، و با حدّ و مرز داشتن محدود حدّ و مرز نپذيرد ، او يگانه است نه يگانهء عددى ، آشكار است نه به معناى مباشرت ، و خودنمائى مىكند نه با ظهورى كه با ديده توانش ديد ، و باطن است نه بطور جدا بودن از چيزها ، جدا و دور است نه به مسافت ، نزديك است نه به نزديكى مكانى ، لطيف است نه بلطافت جسمانى ، موجود است نه چون موجودات كه سابقهء نيستى داشته ، فاعل است نه از راه جبر و بىاختيارى ، اندازه گير و طرح ريز است نه به يارى انديشه ، تدبيركننده است نه به حركت ( اعضاء ) ، اراده كننده است نه با عزم و تصميمگيرى ( در انديشه ) ، خواستار و خواهان است نه با اراده و تصميم ، يابنده است نه با حواس ، شنواست نه با آلت ( گوش ) ، بينا است نه با ابزار ( چشم ) .

284