از ازل بوده و سابقهء نيستى برايش متصوّر نيست . پس خدا را پرستش نكرده آن كسى كه ذات او را به وصف كشيده و به مخلوقات شبيه داند ، و او را به يگانگى نشناخته آن كس كه در جستجوى حقيقت ذات وى برآيد ( زيرا چنين پندارد كه او هم شبيه مخلوقات بوده و دسترسى به حقيقت ذات وى ممكن است ) ، و به درك حقيقت او نرسيده آن كس كه او را تشبيه و تمثيل كند ، و تصديق به او ننموده آن كس كه براى وى مرزى بشناسد ، و به سوى او روى نگردانده آن كس كه با يكى از حواس به وى اشاره كند ( زيرا او را جاى مخصوصى نيست ، و هر سو رو كنى جمال يار بينى ) ، و او را قصد نكرده آن كس كه وى را شبيه چيزى بداند ، و او را نشناخته آن كس كه وى را دارى بعض و جزء بداند و مركَّب از اجزاء بشناسد ، و او را نجسته آن كس كه وى را در ذهن و وهم خود تصوير نمايد . هر چيز كه ذات و چيستى او شناخته شود مصنوع و مخلوق است ، و هر چيز كه وجودش وابسته به غير باشد معلول است چه او را علَّتى است .
با ساخت و كار و آثار خدا بر وجودش استدلال شود ، و با خردها اعتقاد به شناختش حاصل آيد ، و با فطرت و نهاد توحيدى حجّت و دليل او ثابت و استوار گردد .
آفرينش خدا مخلوقات را ، خود پرده‌اى ميان او و آنهاست ، و ميزان جدائى خدا از آنها جدائى و عدم تناسب ميان ذات او و آنهاست ، و آغاز گرفتنش خلقت آنها را دليل است كه وى را آغازى نيست ، زيرا كه هر موجودى كه آفرينش او ابتدائى داشته از آفريدن مثل خود ناتوان است ، پس نامهاى او نوعى تعبير از ذات او ، و افعال و آثار وى جهت تفهيم و اثبات وجود اوست .
بتحقيق كه خداى متعال را نشناخته آن كس كه محدودش دانسته ، و از

283