اى عبد الله ! آيا مشاهده نمىكنى كه چطور كسى را ثروت داده و چهره اش را زشت ساخته ؟ و ديگرى را زيبا نموده ولى از مال دنيا فقيرش ساخته ؟ و شخصى را مقام و رتبه داده ولى بروزگار بينوايى انداخته ، و ديگرى را نعمات ظاهرى بخشيده ولى در مقام و رتبه تهى داشته ؟ سپس هيچ يك از افراد اين گروهها نمىتواند دعوى نعمت ديگرى را كرده و از نبودش شكايت كند ، مثلا : ثروتمند جمال و زيبايى ديگرى را بخواهد ، و از زشتى صورت خود گله كند ، يا زيبارو ، ثروت ديگرى را بخواهد و از فقر بنالد ، و فرد شريف و معتبر چشم براه ثروت ديگرى بوده و از نبودش شكايت كند . بلكه در تمامى اين امور حكم تنها از آن خداوند جهانيان است و بس . هر گونه كه بخواهد تقسيم مىكند و هر طور اراده نمايد عمل مىكند ، او در افعال حكيم است و پسنديده ، و اين همان فرمايش خداوند متعال است كه : « و گفتند : چرا اين قرآن بر آن دو مرد بزرگ مكَّه و طائف نازل نشد ؟ » در پاسخشان فرمود : اى محمّد « آيا آنان رحمت پروردگار تو - نبوّت - را بخش مىكنند ؟ » « مائيم كه ميان آنان مايهء گذرانشان را در زندگى دنيا بخش كرده‌ايم - زخرف : 31 و 32 » پس آنان را از لحاظ مراتب ظاهرى طبقه بندى كرديم : جماعتى را محتاج ديگرى ساختيم ، گروهى را به مال ديگرى ، و آن ديگر را به متاع و خدمتش نيازمند نموديم ، همچنان كه مىبينى پادشاهان بزرگ و ثروتمندترين مردم دنيا محتاج تهيدستترين افراد به لحاظ

51