« احتجاج آن حضرت در بارهء توحيد خداوند و تنزيه پروردگار از آنچه سزاوار » « مقام اولوهيّت نبوده و مخصوص مخلوق است ؛ از جبر و تشبيه و حركت و متغيّر شدن » « و زوال و از حالى به حال ديگر منتقل گشتن ، كه در ضمن كلمات و محاورات خود بيان فرموده است » 113 - حمد و ستايش مخصوص خداوندى است كه ستايشگران از مدحش عاجزند و حسابگران زبردست نعمتهاى او را احصاء نتوانند كرد ، و حقّ انعام و احسان او را افراد مراقب و كوششكنندگان هر چند خود را خسته كنند نتوانند نمود . پروردگارى كه به علوّ همّت و بلند بودن مقصد نتوان ذات پاك او را درك كرد ، و به وسيلهء تعمّق افكار و كنجكاوى عقول نشود به حقيقت او رسيد ، خداوندى كه براى صفات او حدّ معيّن و مقدار محدودى نيست ، و اوصاف او را نشود با لفظ و بيان معرّفى كرد ، و براى صفات او وقت ممتد و مدّت و زمان معيّنى نباشد . مخلوقات را با قدرتش آفريد ، بادها را با رحمتش به حركت در آورد ، و اضطراب و لرزش زمين را به وسيلهء كوهها ، آرامش بخشيد . آغاز دين ؛ شناختن پروردگار جهانيان است ، و كمال معرفتش تصديق ذات او ، و كمال تصديق ذاتش ، توحيد و شهادت بر يگانگى اوست ، و كمال توحيد و شهادت بر يگانگيش اخلاص است ، و كمال اخلاصش آن است كه وى را از صفات ممكنات پيراسته دارند ،

432