و از او خواست كه به جايش بنشيند و دست بكشد ؟ و يا كسى كه [ عثمان ] از او يارى خواست و او تأخير كرد تا مرگ بر سرش هجوم آورد و زندگيش به سر آمد ؟ نه ، به خدا سوگند « خداوند مانعان از نصرت را خوب مىشناسد و هم آنان كه به برادران خود مىگفتند : به سوى ما آييد و به هنگام ناراحتى جز مقدار كمى به كمك نمىشتافتند - احزاب : 18 » ، من نمىگويم در مورد بدعتهايى كه به وجود آورده بود بر او عيب نمىگرفتم ، مىگرفتم و از آن عذرخواهى نمىكنم اگر گناه من هدايت و ارشاد اوست ، بسيارند كسانى كه مورد ملامت واقع مىشوند و بىگناهند . و به گفتهء شاعر :
گاهى فرد خيرخواه از بس اصرار در نصيحت مىكند ، مورد تهمت قرار مىگيرد و من قصدى « جز اصلاح تا حدّ توانايى ندارم و موفّقيّت من تنها به لطف خدا است و توفيق را جز از خداوند نمىخواهم ، بر او توكَّل كردم و به او بازگشتم - هود : 88 » .
و گفته اى كه نزد تو براى من و اصحابم جز شمشير چيزى نيست ؛ راستى مضحك است بعد از آن گريه كردن ! كى به ياد دارى و چه وقت بوده كه فرزندان « عبد المطَّلب » به دشمن پشت كنند و از شمشير بترسند ؟ ! پس كمى صبر كن كه حريفت به ميدان خواهد آمد ! و بزودى آن كس را كه تعقيب مىكنى به تعقيب تو بر خواهد خواست و آنچه را كه از آن فرار مىكنى ؛ در نزديكى خود خواهى يافت و من در ميان سپاهى عظيم از مهاجران

391