همانست كه خدا آن را واپس نهاده است .
شرح : « يعنى آن را كه در صورتى برايش فريضه اى معيّن فرموده ، و در صورت ديگرى فريضهء ديگر معلوم داشته او بر كسى كه بيش از يك فريضه در هر صورت براى او معيّن نساخته مقدّم است » .
از جملهء فرائضى كه خدا آن را مقدّم داشته فريضهء زوج است كه نصف تركهء زوجه را به ارث ميبرد ، ولى چون عاملى بر آن داخل شود كه آن را از نصف زايل سازد ، به ربع باز ميگردد ، و هيچ چيز آن را از ربع زايل نميسازد ، و ديگر از اين موارد فريضهء زوجه است كه ربع تركه متعلَّق به او است ، ولى چون عاملى بر آن داخل شود كه آن را از ربع زايل سازد ، بثمن باز ميگردد ، و هيچ چيز آن را از ثمن زايل نميسازد ، و همچنين سهميّهء مادر ثلث است ، ولى چون عاملى بر آن داخل شود كه آن را از ثلث زايل سازد به سدس مبدّل مىشود ، و هيچ چيز آن را از سدس زايل نميسازد ، پس اينها همان فرائضى هستند كه خدا آنها را مقدّم داشته است .
امّا آنچه خدا آن را واپس نهاده پس فريضهء متعلَّق بدختران و خواهرانست كه اگر وارث در اين دو طبقه يكى باشد سهمش نصف تركه است ، و اگر دو نفر يا بيشتر باشند سهمشان دو ثلث است ، ولى در صورتى كه فرائض آنان را زايل كنند چيزى جز آنچه باقى مانده است بهرهء ايشان نميشود و اين همان فريضه اى است كه خدا آن را واپس نهاده است ، پس در صورت اجتماع چيزى كه خدا آن را مقدّم داشته و چيزى كه خدا آن را واپس نهاده تقسيم ميراث را از آنچه خدا مقدّم داشته است شروع ميكنند ، و حقّ آن را بطور كامل مىپردازند ، پس اگر چيزى باقى بماند ، به كسى كه

125