دارد ، يعنى اگر كسى مثلا چهار فرسخ برود و از راهى كمتر از چهار فرسخ به منزل باز گردد و جملگى در يك بياض يوم تمام صورت گيرد بايد مسافر محسوب شود ، ولى چنين نيست ، و اخبار هشت يا چهار فرسخ ملفّقا مقيّد به بياض يوم است ، و بيشتر ، و اساسا حكم قصر مسافر براى رفع حرج از اوست ، چنان كه خبر علل فضل بن شاذان نصّ در آن است و مسافرت كمتر از بياض يوم حرج ايجاد نمىكند تا مشمول اين تخفيف شود ، و برقم 1304 خبرى از زكريّا بن آدم اشعرى از حضرت رضا عليه السّلام خواهد آمد كه ميفرمايد : « التقصير في مسيرة يوم و ليلة » ( تقصير در مسافت رفتن يك روز و يك شب خواهد بود ) كه البته مراد يك روز يا يك شب است ، و العلم عند الله و ناگفته نماند كه بخش مهمّى از مسائل قصر و اتمام اختلافى است ، پس صحيح آنست كه شخصى كه قدرت اجتهاد ندارد به اعلم زمان خود رجوع كرده و دستور او را در هر مورد به كار بندد » .
و هر گاه سفر شخص هشت فرسخ باشد تقصير ( در نماز و روزه ) بر او واجب است . و هر گاه سفرش چهار فرسخ راه باشد و بخواهد در همان روز باز گردد ( اگر چه بنا بعواملى خارج از اراده او نتواند باز گردد ) باز هم تقصير بر او واجب مىشود ، و اگر سفر شخص چهار فرسخ راه باشد و قصد بازگشت در آن روز نداشته باشد ( كه مجموع مسافت رفت و برگشت او هشت فرسخ گردد ) در اين صورت مختار است چنانچه بخواهد نماز را تمام مىكند و اگر نخواهد نماز را قصر يا كوتاه مىكند .
شرح : « ( ظاهرا مراد اينست كه او اختيار دارد كه بماند و نماز را تمام بخواند و يا باز گردد كه در اين صورت نماز را كوتاه بجا مىآورد ) » .
1269 - معاوية بن وهب از امام صادق عليه السّلام روايت كرده است كه فرمود : هر گاه در سفر بشهرى وارد شوى و خواسته باشى ده روز در آنجا بمانى در

114