نمود كه : از آن حضرت در بارهء تفسير فرمايش خداى عزّ و جلّ در داستان ابراهيم عليه السّلام * ( قالَ بَلْ فَعَلَه كَبِيرُهُمْ هذا فَسْئَلُوهُمْ إِنْ كانُوا يَنْطِقُونَ ) * ( گفت بلكه در هم شكسته بتها را بزرگ ايشان كه اين بت باشد پس از ايشان بپرسيد اگر هستند سخن گويان - انبيا 21 : 63 ) پرسيدم ، فرمود : بزرگشان بتها را نشكسته ، و ابراهيم عليه السّلام نيز دروغ نگفته بود ، عرض كردم : آن چگونه است ؟ فرمود : جز اين نيست كه ابراهيم عليه السّلام فرمود : « اگر بتها سخن مىگويند اين سؤال را از آنها بكنيد » اگر سخن گفتند پس كار بت بزرگ مىباشد ، و اگر سخن نگفتند ، پس بزرگشان كارى نكرده است ، آنها سخن نگفتند ، و ابراهيم هم دروغ نگفته است . ( چون كلام به شرط محال تعليق شده ، موجب دروغ كه منافى عصمت است نيست ، و خلاصهء معنى آيه اين است كه بت بزرگ ايشان را شكسته اگر بسخن آيند و پاسخ شما را بدهند ، ليكن چون جواب گفتن ايشان محال است ، پس اينكه بزرگ ايشان آنها را شكسته باشد نيز محال است ، زيرا تعليق امرى بر محال ، محال است ، و طلب سؤال نيز مشروط بر گويائى ايشان است . منهج الصّادقين 6 : 81 ) . راوى گويد : عرض كردم ، فرمايش خداى عزّ و جلّ در ماجراى حضرت يوسف عليه السّلام كه فرمود : * ( أَيَّتُهَا الْعِيرُ إِنَّكُمْ لَسارِقُونَ ) * ( منادى اعلام كرد : اى كاروانيان هر آينه شما دزدها هستيد - يوسف 12 : 70 ) چيست ؟ فرمود : آنان يوسف را از پدرش دزديده بودند نه پيمانه را ، مگر نمىبينى كه او به ايشان گفته است : * ( ما ذا

35