چنان است كه هر طايفه اى يك تأويل را مىگيرند ، و بر طبق آن عمل مىنمايد ، و فرقهء ديگر تأويل ديگرى را ، و هر يك ديگرى را گمراه مىداند ، و قائلند به اينكه دستهء مخالف راه حقّ را در پيش نگرفته است ، اگر بگويد : مىشود كه در آغاز اسلام نيز چنان باشد ، و آن خود حكمتى است از جانب خداوند و عدل در بارهء آنان است . با اين ادّعا مرتكب اشتباه فاحشى شده است كه خيال نمىكنم هيچ مخلوقى پيش از او دچار گرديده باشد ، باز هم به او پاسخ داده مىشود : به ما بگو كه اگر شخصى چنين بپرسد : عربهاى فصيح لغتشناس قرآن را تأويل مىنمايند و هر يك از آنان بر طبق آنچه لغت تأويل مىنمايد عمل مىكنند ، ولى اشخاصى كه آشنا به لغت فصيح عرب نيستند چه بكنند ؟ و غير عربها از ترك و فارس و غيره ، چگونه بفهمند ؟ و براى دانستن احكامى كه خدا در كتاب خويش برايشان واجب ساخته به چه چيز مراجعه نمايند ؟ و به كدام فرقه روى آورند ، با اختلافى كه خود در تأويل دارند ؟ چون تو معتقدى كه هر فردى مىتواند بر طبق تأويل خود عمل نمايد ، پس بناچار بايد غير عرب و هر شخص ديگرى را كه لغت نمىداند مانند اصحاب لغت بدانى ، يا اينكه به آنان اختيار دهى تا از هر فرقه اى كه مايلند

314