بنا بر آنچه گذشت چنانچه شخص بگويد : « درست است كه بايد گوينده اى باشد ولى آنچه را ما ناگزيريم از دانستن آن از متشابهات قرآن ، و از معناهائى كه مراد خدا است و او در نظر گرفته - نه آنچه را از الفاظش احتمال آن مىرود - خود امّت به ما مىرسانند » . بايد گفت : عمل « امّت » اين سخن را تكذيب مىنمايد ، چون ما اختلافى را كه در ميان امّت در بسيارى از آيات قرآن وجود دارد مىبينيم ، و همين گواهى مىدهد در بيشتر آيات قرآن جاهلند و معنائى را كه خدا قصد نموده درك ننموده‌اند ، و اين روشنگر آن است كه « امّت » نمىتواند اداكنندهء حقّ قرآن باشد و قائم مقام پيغمبر گردد .
اگر گستاخى سر برداشته و بگويد : جايز است كه قرآن بر مردم زمان پيغمبر نازل شود و همراه با آن پيغمبرى نباشد ، و با آنكه احتمال تأويل در آن مىرود خداوند مىتواند آنان را مأمور بعمل نمايد .
به او گفته مىشود : بر فرض حرف تو درست باشد ، مىپرسيم با چنين وضعى اگر در معانى آن اختلاف شد - چنان كه در اين زمان شده است - مردم چه وظيفه اى دارند ؟ اگر بگويد : همان چاره اى كه الان بايد كرد ، مىگوئيم : حالا

313