صداها در آن به بگو و مگو و جدل بلند نمىشد ، مهد پرورش عشق و محبّت بود ، و حرمت اشخاص در آن تباه نمىشد ، اصحاب وى آن چنان نسبت به يك ديگر خلوص و صميميّت داشتند كه اگر يكى از آنان دچار لغزشى مىگشت بازگو نمىگرديد . همه پايبند به حقّ و عدالت بودند ، و يك ديگر را به پرهيزگارى سفارش مىكردند ، فروتن بودند ، سالخوردگان را محترم مىشمردند ، و به كوچكترها مهربانى مىكردند ، كسى را كه نيازى داشت بر خود مقدّم مىداشتند ، و از افرادى كه از خانه و خانوادهء خود دور افتاده و غريب بودند ، پذيرائى مىكردند و حقّشان را مراعات مىنمودند . عرض كردم : شيوهء آن بزرگوار با همنشينانش چگونه بود ؟ فرمود :
همواره با گشاده رويى و نرم خويى با مردم روبرو مىشد ، زود آشتى مىكرد و نرمخو و بىآزار بود ، سنگدل ، خشن و پر سر و صدا نبود ، ناسزا نمىگفت و عيبجوئى نمىكرد ، و ستايشگرى و چاپلوسى نمىنمود ، اگر كارى مورد پسندش نبود ، آن را ناديده و ناشنيده مىگرفت ، از آستان لطفش هيچ كس نااميد باز نمىگشت ، و آرزومندانش نيز دست خالى بر نمىگشتند . سه چيز را بر خود منع كرده بود : با كسى به جرّ و بحث نمىپرداخت ، پر حرفى نمىكرد ، به سراغ كارى كه سودى نداشت نمىرفت ، از سه جهت به مردم كارى نداشت : از هيچ كسى

197