مردم فلسطين به محضر پدرم امام باقر عليه السلام شرفياب شدند و مطالبى از آن بزرگوار پرسيدند كه پاسخ دادند ، سپس از مفهوم « الصّمد » ( در سورهء اخلاص ) سؤال كردند ، فرمود توضيح آن در خودش نهفته است ، زيرا « الصّمد » داراى پنج حرف است و هر يك معناى خاصّى دارد كه دلالت بر كمال او دارد ، نخستين حرفش « ألف » نشانگر تحقّق ذات خداوند است و آيهء شريفهء « * ( شَهِدَ الله أَنَّه لا إِله إِلَّا هُوَ ) * » ( خدا گواهى داده و مىدهد كه معبود بر حقّى جز او نيست - آل عمران 18 ) هم بيانگر همين معنى است . و اين نكته را روشن و مشخّص مىنمايد كه ذات پروردگار به هيچ كدام از حواسّ پنجگانه ( 1 - حسّ شنوايى ، 2 - حسّ بويايى ، 3 - حسّ چشائى ، 4 - حسّ لامسه ، 5 - حسّ بينائى . كه جمع حاسّه مىباشد و بمعنى قوّهء مدركه است ) ادراك نمىگردد . حرف دوّم آن « لام » است كه نمودار الهيّت اوست يعنى كه « الله » ذات ( واجب الوجود ) مستجمع همهء صفات و كمالات است و غير از او هر چه هست ممكن الوجود است و « الف و لام » آن همچنان كه در صاد « الصّمد » ادغام گشته‌اند ( و صداى « الله » به صاد الصّمد مىخورد ) نه بر زبان آشكار گردند و نه آهنگشان در گوش طنين افكند و تنها بر صفحهء نوشته شده هويدا گردند ، ذات پروردگار هم به سبب لطافت و دقيق بودنش از هر ديدى پنهان است و حواسّ بدان دسترسى ندارد . ( گرچه فطرت اوّليّه و بىآلايش انسان بدون هيچ نام و عنوان و تشبيه و تكثير وجود مبدأ را در مىيابد ولى ) هيچ زبانى قادر به تعريف وى نيست تا اوصاف او را بيان كند ، و هيچ گوشى توان شنيدن

18