و ديگرى گفته است : صمد آن كسى است كه از عالم طبيعت و عناصر و مواليد ( كه رو به زوال مىروند ) و تغيير و تغيّر برتر است و « صمد » آن كس است كه ثابت بوده و دگرگونى در او راه ندارد .
و نيز امام باقر عليه السلام فرمود : الصّمد مهترى است كه تمامى مخلوقات فرمانبر اويند و بس ، و دستور دهنده و نهىكننده اى ما فوق او نيست .
گويد : و از حضرت زين العابدين عليه السلام از معنى « صمد » پرسيدند فرمود :
« صمد » آن كس است كه برايش همتائى نباشد ، و نگهدارى چيزى او را در مشقّت و رنج نيندازد ، هيچ چيز از وى پنهان نگردد .
وهب قريشى گويد : زيد فرزند امام سجّاد عليه السلام فرمود : « صمد » خداوند مقتدرى است كه هر گاه خواسته باشد چيزى را پديد آورد همين كه فرمان دهد :
ايجاد شو ! بوجود آيد ( بصرف فرمان ) ، و صمد خداوندى است كه تمامى پديده‌ها را ( بدون اين كه سابقه اى داشته باشند و بىآنكه براى ساختمان وجود آنها از مادّهء موجودى استفاده نمايد ) به قدرت خود آفريده و ضدّ يك ديگر ، و به چهره هايى بر خلاف هم قرار داده ، و هر نوع را جفت و همتا خلق كرده ، و فقط اوست كه يكتا و بدون انباز است و شكل و تركيبى ندارد و همتا و همانندى برايش نيست . و همان راوى گويد : از حضرت صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود : گروهى از

17