را درمانده ننمايد - سوره فاطر آيه 44 روش فهم اين آيه مبهم مانند آيات مبهم ديگر است كه بايد بوسيله آيات روشن قرآن حل بشود بطورى كه قطع عذر گردد و وسيله سفاهت و الحاد در مقام ربوبيت نشود و گفته وى كه * ( وَإِذْ قالَ رَبُّكَ لِلْمَلائِكَةِ إِنِّي جاعِلٌ فِي الأَرْضِ خَلِيفَةً ) * نظر دارد باينكه جانشينى در زمين گذارد كه وسيله هدايت آنان باشد بيك اطاعت بلند پايه اى كه مقترن بمقام توحيد است از حضرت حق شريك و ستمكارى و تضييع حقوق را بر كنار ميسازد و مقصود همانى است كه بوسيله او و با او مقام ولايت درست مىشود و حجت الهى كامل ميگردد و براى كسى عذرى در غفلت از حق باقى نميماند .
فائده ديگر نصب امام اينست كه چون آمادگى يكى از بندگان خود را براى يك نوع عبادتى در نظر گيرد بوسيله خليفه خود او را بدان دعوت مينمايد تا توفيق آن عبادت را دريابد و باندازه آن مستحق ثواب گردد و اگر غفلت از آن روا باشد رواست از همه حقوق خلق خود صرف نظر كند خدا از آن بزرگوارتر است براى كسانى كه قيام بحق خدا و حق خلق او كنند يك ثواب و فائده است كه چون مفكرى در آن انديشه كند جزئى از آن را درك نمايد زيرا نشايد همه را ادراك كرد از بس بزرك است و پر از اندازه و يك جزئش اينست كه بوسيله امام عادل مورچه و پشه و هر جاندارى هم بسعادت ميرسد بدليل اينكه خداى عز و جل ( در سوره انبياء آيه 107 ) فرمايد ما نفرستاديم تو را مگر رحمت براى جهانيان و دليل روشنتر آن گفتار خدا عز و جل است در داستان حضرت نوح عليه السّلام ( در سوره نوح آيه 10 - 12 ) گفتم آمرزش طلبيد از پروردگار خود كه او بسيار آمرزنده است ، از آسمان باران پى در پى بر شما ميفرستد تا آخر . از بركت باران پى در پى آنچه است كه انسان و هر حيوانى بدان بهره مند ميشوند و سببش داعيان دين خدا و هاديان بسوى حق ميباشند و ثوابش باندازه آنست و عقابش بر معاندين از روى حسابست از اينجا است كه ميگوئيم براى بقاء عالم نيازمند بوجود امام هستيم تا اصلاح جهان فراهم آيد و آنچه خبر در اين موضوع وارد است در ضمن همين كتاب در باب علة احتياج بوجود امام نقل كرده‌ام .

81