من از خواب برخاستم و تا طلوع فجر به دعا و گريه و درد دل كردن و شكوه نمودن پرداختم و چون صبح دميد به تأليف اين كتاب آغاز كردم تا امر ولىّ و حجّت خدا را امتثال كرده باشم در حالى كه از خداى - تعالى - كمك مىخواهم و بر او توكَّل مىكنم و از تقصيرات خود آمرزش مىخواهم و توفيق من به واسطهء اوست ، بر او توكَّل مىكنم و به سوى او بازمىگردم .
« خليفه » پيش از آفرينش [1] امّا بعد ، خداى - تبارك و تعالى - در كتاب محكم خود مىفرمايد : هنگامى كه پروردگارت به ملائكه فرمود كه من در زمين قرار دهندهء خليفه هستم . [2] خداى عزّ و جلّ پيش از آفرينش از خليفه سخن مىگويد و اين دلالت دارد كه حكمت در خليفه ، از حكمت در آفرينش مقدّم است و بدين دليل است كه بدان آغاز كرده است ، زيرا او حكيم است و حكيم كسى است كه موضوع مهمتر را بر امر عمومى مقدّم دارد و اين تصديق قول امام جعفر صادق عليه السّلام است كه مىفرمايد :
« حجّت خدا پيش از خلق است و همراه خلق است و پس از خلق است » . و اگر خداوند خلقى را بيافريند در حالى كه خليفه‌اى نباشد ، ايشان را در معرض تباهى

[1] العنوان الَّذي ما بين المعقوفين هنا و ما يأتي في المقدّمة منّا أضفناها تسهيلا للباحثين .
[2] البقرة : 30 .

7