توفيق داده از تمامى خوبيها و خيرات ؛ و « ربّ العالمين » : تمجيد و تحميد اوست و اقرار باينكه او آفريننده و مالك و ربّ همهء مخلوقات است نه غير او ، و « الرّحمن الرّحيم » : جلب رضايت خداوند است و ذكر الطاف و نعمتهاى او بر تمام مخلوقات و بندگانش ؛ « * ( مالِكِ يَوْمِ الدِّينِ ) * » : اقرار بر برانگيخته شدن و بازگشت و حساب و مكافات اعمال است ، و ثابت دانستن مالكيّت عالم آخرت تنها براى او تعالى چنان كه پادشاهى اين جهان هستى از آن اوست . « ايّاك نعبد » : رغبت و تقرّب جستن بخداوند عزّ و جلّ و اظهار اخلاص و عبوديت است به او ، نه ديگرى : « و إيّاك نستعين » : طلب افزونى توفيق و بندگى و درخواست دوام آنچه خداى تعالى مرحمت فرموده است و يارى او ؛ « * ( اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقِيمَ ) * » : طلب ارشاد و راهنمايى براه حق و صواب و آئين حق و درست ، و چنگ زدن به ريسمان او ، و درخواست افزونى شناخت و عرفان و زيادتى معرفت بپروردگار خود و ببزرگيش و بعظمت و كبريائى او ؛ « * ( صِراطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ ) * » : تأكيد است در سؤال و خواهش و رغبت ، و ذكر و ياد كردنست نعمتها و تفضّلاتى را كه او تعالى بر بندگانش عطا فرموده است ، و درخواست همانند آنهاست براى خود ؛ « * ( غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ ) * » : پناه جستن

221