روز ، و كنيز دو ماه و پنج روز .
و علَّت مسموع نبودن شهادت زنان در طلاق و رؤيت هلال ، براى اينست كه زنان غالبا در رؤيت ضعيفند و اينكه با يك ديگر دوستند ( و طلاق را موجب سرشكستگى همگنان خود ميدانند و ممكن است بجانبدارى از دوستشان در اداى شهادت تعلل كنند ، بدين معنى كه اگر مرد انكار طلاق كرد و قاضى شاهدان طلاق را احضار كرد و شهادت خواست ، اعمال غرض كنند ) پس از اين جهات شهادت آنان مقبول نيست مگر در موقع ضرورت مانند شهادت قابله در زنده بدنيا آمدن طفل مثلا ، و چيزهائى كه مرد حق نظر كردن بآن را ندارد ، و اين نظير تجويز شهادت اهل كتاب است در وقتى كه غير اينها يافت نشود ، زيرا در قرآن خداوند مىفرمايد : * ( اثْنانِ ذَوا عَدْلٍ مِنْكُمْ ) * ( مسلمين ) ، * ( أَوْ آخَرانِ مِنْ غَيْرِكُمْ ) * شهادت دو تن عادل از خودتان يا دو تن از غير خودتان ، ( يعنى از يهود يا نصارى يا مجوس ) و اين قضيه مانند شهادت كودكان نابالغ است در قتل هنگامى كه غير آنها از مردان كسى بالغ نباشد .
مترجم گويد : بايد دانست كه مراد اين نيست كه اگر زنانى گفتند ما ماه را ديده‌ايم انسان باور نكند ، بلكه مراد آنست كه قاضى و حاكم نميتواند بشهادت آنان حكم كرده و اوّل ماه و يا عيد فطر و قربان را براى مسلمين تعيين كند ، و يا بمطلَّقه بودن زن حكم كند ، نه اينكه اگر زنانى ادّعاى رؤيت كردند ، انسان نبايد بپذيرد .
و علَّت لزوم شهادت چهار نفر مرد عادل در شهادت بزنا ، و كفايت دو نفر

189