ميكردند .
در حضور ايشان ، مجال سخن گفتن را از يك ديگر نميگرفتند ، اگر كسى در خدمت آن حضرت صحبت ميكرد ، بقيه سكوت ميكردند تا سخن او تمام شود بعد بكلام اوّلشان بر ميگشتند به هر چه ديگران را ميخندانيد حضرت ميخنديد ، و از هر چيز كه ديگران تعجّب ميكردند تعجّب ميفرمود ، در مقابل افراد غريب كه در گفتار و درخواست ، رفتار درستى نداشتند صبر ميكرد ، و حتّى اصحاب آن حضرت بدنبال چنين افرادى مىگشتند و حضرت ميفرمودند :
وقتى حاجتمندى را ديديد كه در پى برآوردن نياز خويش است او را كمك كنيد و حمد و ثناى افراد ضعيف الايمان و منافق را نمىپذيرفتند ، و كلام كسيرا قطع نميكردند مگر زمانى كه خود قطع كند يا وقت بگذرد كه در اين صورت كلامش را يا با نهى كردن و يا برخاستن از مجلس قطع ميكردند .
و نيز فرمود : در بارهء سكوت رسول خدا صلى الله عليه و آله سؤال كردم ، پدرم فرمودند :
سكوت آن حضرت در چهار مورد بود : حلم و بردبارى ، حذر و احتياط ، سنجش و اندازه گيرى ، و تفكَّر . و امّا سنجش و اندازه گيرى در يكسان نگاه كردن به مردم و يكسان گوش دادن به سخنهاى آنان ، و تفكَّر آن حضرت در امور

643