اسماعيل دفع نمود همان علَّتى بود كه بخاطر آن ذبح را از عبد الله دفع فرمود ، و آن علَّت اين بود كه پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و ائمّه - صلوات الله عليهم - در صلب آن دو بودند ، پس به بركت پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله و ائمه عليهم السّلام ، خداوند ذبح را از آن دو دفع نمود و سنّت كشتن فرزند ، در بين مردم جارى نگرديد . و گر نه ، بر مردم واجب بود كه در هر عيد قربان با كشتن فرزندشان به خداوند تقرّب جويند ، و تا روز قيامت ، هر آنچه مردم براى تقرّب بخدا قربانى كنند ، فداء و جايگزين اسماعيل مىباشد .
شيخ صدوق مؤلَّف كتاب گويد : روايات در مورد ذبيح مختلف است ، در بعضى از آنها ذكر شده كه ذبيح اسحاق بوده و در برخى چنين آمده كه ذبيح اسماعيل بوده است ، و وقتى سند خبر صحيح باشد ، نمىتوان آن را ردّ كرد .
ذبيح اسماعيل عليه السّلام بوده است ولى وقتى اسحاق بعد از اين واقعه متولَّد شد ، آرزو كرد كه اى كاش آنكه پدرش مأمور به قتل او شد اسحاق ميبود و در مقابل

433