قرار دهند و هر گاه از او راضى نباشند و بر او غضب كنند او را عزل كنند مأمون گفت مسلمانان و بندگان و بلاد از كيست گفتند از خدا است گفت پس خدا از غير خود سزاوارتر است باينكه وكيل قرار دهد بر بندگان و بلاد خود زيرا كه امت اجماع كرده‌اند بر اينكه هر كسى در ملك خود غير خود ضررى احداث كند ضامن است و او را نميرسد كه در ملك غير خود تصرف كند پس اگر تصرف كند گناهكار است و بايد غرامت آن را بكشد پس از آن گفت خبر دهيد سر از اينكه پيغمبر در هنگامى كه وفات كرد آيا كسى را خليفه قرار داد يا نه گفتند كسيرا خليفه خود قرار نداد گفت ترك اين عمل آيا هدايت بود يا ضلالت گفتند هدايت بود گفت پس بر مردم واجب است هدايت را متابعت كنند و از ضلالت بيكسو شوند و راه ضلالت را نه پيمايند گفتند مردم چنين كردند گفت پس چرا مردم بعد از آن بزرگوار خليفه قرار دادند و حال اينكه آن بزرگوار خليفه تعيين نكرد و اين عمل را ترك كرد پس بنا بر اين ترك اين فعل از او ضلالت است و محال است ضلالتى كه خلاف هدايت است هدايت باشد و اگر ترك اين فعل هدايت باشد پس چرا ابو بكر طلب كرد عمر را از براى خلافت و پيغمبر كسى را از خلافت طلب نكرد و كسى را معين ننمود و عمر قرار داد كه مسلمانان بعد از او شورى كنند و در اين عمل مثل ابو بكر نكرد كه كسى را بخصوص معين بكند پس عمل او با ابو بكر مخالف يك ديگر است زيرا كه ابو بكر خليفه معين كرد پس بنا بر اين شما گمان ميكنيد كه پيغمبر ( ص ) خليفه قرار نداد و ابو بكر خليفه قرار داد و عمر مثل پيغمبر ترك نكرد خليفه قرار دادن را بزعم شما و مثل ابو بكر خليفه قرار نداد بلكه عملى ديگر غير از عمل اين دو نفر كرد كه قرار داد بعد از خود شورى كنند پس مرا خبر دهيد كدام يك از اين اعمال را صواب مىبينيد اگر فعل پيغمبر را صواب مىبينيد عمل ابو بكر را خطا دانسته‌ايد « مترجم گويد » بلكه عمل عمر نيز در اين صورت خطا خواهد شد و همچنين است قول در بقيه سخنان يعنى اگر عمل ابو بكر را صواب ميدانيد بايد عمل پيغمبر و عمر را خطا بدانيد و اگر عمل عمر را صواب دانيد بايد عمل پيغمبر و ابو بكر را خطا دانيد و خبر دهيد مرا كدام يك از اين دو عمل افضل است عمل پيغمبر كه بزعم شما كسى را خليفه قرار نداد يا عمل طائفه كه خليفه تعيين كردند و آيا جايز است كه ترك اين عمل از پيغمبر هدايت باشد و فعل اين عمل از غير نيز هدايت باشد پس هدايت ضد هدايت است پس ضلالت در كجا است بنا بر اين فرض و خبر دهيد مرا كه آيا بعد از پيغمبر باختيار جميع صحابه از زمان وفات پيغمبر تاكنون كسى ولى و صاحب اختيار شده است پس اگر بگوئيد كسى باختيار جميع صحابه ولى و صاحب اختيار نشده است لازم آورديد كه تمام مردم بعد از پيغمبر ( ص ) عمل گمراهى كرده باشند و اگر بگوئيد كسى باختيار جميع صحابه ولى و صاحب اختيار شده است امت را تكذيب كرده‌ايد و باطل گردانيده است اين قول شما كه ميگوئيد باختيار جميع صحابه بوده است اين مطلب را كه باختيار صحابه بوده است

446