روزه دار خاشع و ذليل و مسكين و مأجور و طالب راه خدا و ثواب او باشد و صابر باشد بر آنچه باو ميرسد از درد گرسنگى و تشنگى پس مستوجب ثواب شود با اينكه در روزه است ظهور شكستگى در شهوات نفسانيه و از براى اين كه روزه پند ايشان باشد در دنيا يعنى كمتر بخورند و بياشامند و كشنده ايشان باشد بر اداء بآنچه مكلف شده‌اند و راه نماى ايشان باشد در آخرت يعنى علامت باشد از براى شدائد و پريشانى آخرت و از براى اينكه بدانند سختى آنچه از تشنگى و گرسنگى بر فقر او مساكين در دنيا ميرسد پس بايشان دهند آنچه خدا بايشان واجب كرده است در اموال ايشان .
پس اگر بگويد چرا روزه در ماه رمضان بخصوص قرار داده شد نه در ساير ماهها بايد در جواب گفته شود از براى اينكه ماه رمضان ماهى است كه خدا در آن ماه قرآن را نازل كرد و در اين ماه فرق گذاشته شد ميان حق و باطل چنان كه خدا فرموده است * ( شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيه الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَبَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَالْفُرْقانِ ) * و در اين ماه پيغمبر ( ص ) پيغام داده شد و در اين ماه است شب قدر كه از هزار ماه بهتر است و در شب قدر هر امر با حكمت و مصلحت محقق و معين شود و ماه رمضان است اول هر سال و در شب قدر اين ماه مقدر مىشود آنچه در سال واقع مىشود از خير يا شر يا ضرر يا منفعت يا رزق يا مردن و از اين جهت بشب قدر موسوم شده است .
پس اگر بگويد چرا مردم مأمور شدند بيك ماه روزه گرفتن نه كمتر و نه زيادتر از آن بايد در جواب گفته شود كه همين مقدار است طاقت و قوت بندگان كه ضعيف و قوى در اين مقدار از طاقت شركت دارند و خداوند فرائض خود را بر اغلب اشياء واجب گردانيد و بعد از آن قوى را در آن شريك كرد يعنى اغلب مردم ضعيفند پس ملاحظه اضعف شد پس حقتعالى ضعيفان را مرخص فرموده كه زياده بر اين متحمل نشوند و اهل قوت را بر زياده بر اين ترغيب فرموده و اگر بر كمتر از اين صلاحيت داشتند كمتر از اين مقرر ميفرمود و اگر بزيادتر از اين محتاج بودند زياده از اين حكم مينمود .
پس اگر بگويد چرا زنى كه حائض مىشود بايد روزه نگيرد و نماز نخواند بايد در جواب گفته شود از براى آنكه زن در حد نجاست واقع شود پس خدا دوست داشت كه بندگى او را نكند مگر در حال طهارت و از براى آنكه روزه نيست از براى كسى كه نماز نيست يعنى چون شرط نماز طهارتست و چون حائض طهارت ندارد پس نماز ندارد پس روزه ندارد .
پس اگر بگويد چرا حائض بايد روزه اش را قضا كند و نمازش را قضا نكند بايد در جواب گفته شود كه علتهاى بسيار دارد بعضى از آنها اينست كه روزه زن را مانع نيست از خدمت خود و خدمت شوهرش و اصلاح خانه اش و ايستادگى باموراتش و اشتغال

352