و طالب و راغب در زيادتى عبادت باشد كه از براى دين و دنياى او مفيد باشد با اينكه در نماز است منزجر شدن از فساد و نماز در هر شب و روز بر بنده واجب شده است تا اينكه آفريننده و خلقكنندهء خود را فراموش نكند پس تكبر كند و طاغى شود و تا اينكه در ياد كردن خالق خود و ايستادن در پيشگاه حضور پروردگار حائل شود از نافرمانيهاى او و حاضر و مانع شود او را از انواع فساد .
پس اگر بگويد بندگان چرا بوضو مأمور شدند و بايد بوضو ابتدا كنند بايد در جواب گفته شود از جهت اينكه بنده طاهر باشد در وقتى كه خواهد در پيشگاه حضور خداوند جبار بايستد در هنگام مناجات با او در حالى كه مطيع او باشد در آنچه امر فرموده است و پاكيزه باشد از كثافات و نجاست با اينكه وضو سبب برطرف كردن كسالت و رفع نمودن پينكى و پاك كردن قلب باشد از براى ايستادن در پيشگاه حضرت جبار .
پس اگر بگويد چرا وضو گرفتن بر دو دست و سر و دو پاى و صورت واجب شد بايد در جواب بگويد از براى اينكه بنده چون خواهد در حضور حضرت جبار بايستد منكشف و ظاهر مىشود از جوارح و اعضاى و آنچه وضو در آن واجب است و باين اعضاء مباشر اعمال عبادت مىشود زيرا كه چون سجده و خضوع ميكند بر وى خود سجده ميكند و بدست خود سؤال ميكند و رغبه و رهبه و تبتل ميكند « مترجم گويد » كه تفسير ترغيب و ترهيب و تبتل كه هر يك قسمى از دعا كردن با دست است قبل از اين مذكور شد و بسر خود در حالت ركوع و سجود استقبال ميكند بقبله و بدو پاى خود ميايستد و مىنشيند .
پس اگر بگويد چرا در شستن صورت و دو دست در وضو واجب شد و مسح كردن در سر و دو پاى و تمام وضو شستن پا مسح كردن قرار داده نشد بايد در جواب گفته شود كه از براى عملهاى متعدده است يكى از آنها اينست كه عبادت بزرگ ركوع و سجود است و ركوع و سجود بروى و دو دست است نه بسر و دو پاى و بعضى از آنها اينست كه مردم در همهء اوقات طاقت ندارند شستن سر و دو پاى را سخت شود بر ايشان در سرما و سفر و در حالت ناخوشى و همهء اوقات از شب و روز و شستن روى و دو دست آسانتر است از شستن سر و دو پاى و واجبات بر اندازهء كمترين مردم در طاقت از اهل صحت مقرر گرديده و بعد از آن شامل قوى و ضعيف گرديد و بعضى از آنها اينست كه سر و دو پاى مانند روى و دو دست در هر وقتى ظاهر و مكشوف نيست بجهت پوشيدن عمامه و موزه و غير آنها .
پس اگر بگويد چرا وضو واجب شد در آن چيزى كه از مخرج بول و غايط خارج مىشود و در خوابيدن بدون ساير چيزها بايد جواب گفته شود از براى آنكه اين دو طرف راه نجاست است و از براى انسان راهى نيست كه از خودش نجاست باو رسد مگر از اين دو راه پس بندگان در وقت رسيدن اين نجاست از خود ايشان مامور بطهارت شدند . و اما

338