43 - از ابراهيم بن عباس مروى است كه گفت از حضرت رضا ( ع ) شنيدم در وقتى كه مردى از او سؤال كرد كه آيا خداوند عالم تكليفى ببندگان كرده است كه آنها را طاقت نباشد بجا آورند فرمود كه عدل خداوند زياده از اين نوع تكليف است آن مرد گفت كه آيا بندگان قدرت دارند بر هر چه اراده كنند فرمود بندگان عاجزترند از اينكه اين قسم اراده كنند . 44 - حضرت على بن موسى الرضا ( ع ) توسط آباء خود از جدش حسين بن على ( ع ) روايت كرده كه فرمود از پدرم على بن ابى طالب ( ع ) شنيدم كه فرمود كه اعمال بر سه گونه است واجبات و فضائل كه مستحبات است و معاصى كه محرمات است اما واجبات پس بامر خدا و برضا او و بقضاء و قدر او بمشيت و علم او است و اما مستحبات و فضائل پس بامر خدا نيست و ليكن برضاء خدا و قدر خدا و بمشيت و علم خدا است و اما معاصى و محرمات پس بامر خدا نيست و لكن بقضاء و قدر و مشيت و علم خدا است و عقاب كند بر آن « مترجم گويد » كه بعضى از علماء اعلام گفته مراد بقضا خدا در معاصى نهى خدا است زيرا كه معنى قضا حكم است و حكم خدا بر بندگان نهى از معصيت است و مراد از قدر خدا در معاصى علم او است بمقدار معاصى و تقدير نمودن مقدار آنها است و معنى مشيت خدا در معاصى اينست كه حقتعالى خواسته است كه منع نكند گناهكار را از معاصى خود مگر بزجر در قول و نهى و ترساندن نه بجبر و منع و دفع بقوت و قدرت . 45 - از حسين بن خالد مروى است گفت بحضرت على بن موسى الرضا ( ع ) عرض كردم يا ابن رسول الله عامه نسبت بما ميدهند قول بتشبيه و جبر را چون از پدران و ائمه ( ع ) در اين باب اخبارى روايت شده است فرمود اى پسر حالا خبر بده مرا از اخبارى كه از پدران من ائمه ( ع ) روايت شده است در جبر و تشبيه بيشتر است يا اخبارى كه از پيغمبر خدا در اين باب روايت شده است .
عرض كرد بلكه آنچه از پيغمبر روايت شده بيشتر است فرمود پس بايد بگويند كه پيغمبر قائل بجبر و تشبيه بود من عرض كردم كه ميگويند رسول خدا چيزى از اين اخبار را نفرموده است بلكه بآن جناب افترا بسته‌اند فرمود پس در حق پدران من ائمه ( ع ) نيز چنين بگويند كه چيزى از اين اخبار را نگفتند بلكه بر آنها بسته‌اند پس از آن فرمود كسى كه قائل است بتشبيه و جبر كافر و مشرك است و در دنيا و آخرت ما از او بيزار و برى هستيم اى پسر خالد اخبارى كه در تشبيه و جبر نسبت بما ميدهند اين اخبار را غلاة كه بزرگى خدا و عظمت او را كوچك شمرده‌اند بسته‌اند بما و كسى كه ايشان را دوست بدارد ما را دشمن داشته است و كسى كه ايشان را دشمن بدارد ما را دوست داشته و كسى كه ولايت و محبت ايشان را داشته باشد عداوت با ما دارد و كسى كه عداوت با ايشان داشته ولايت و محبت ما را دارد و كسى كه با ايشان صله و پيوند كند با ما قطع كرده و كسى كه با ايشان قطع كند با ما صله و پيوند نموده و كسى كه بر ايشان جفا كند با ما نيكى نموده باشد و كسى كه با آنها نيكى كند بر ما جفا كرده است و كسى كه ايشان را گرامى نموده بر ما اهانت

93