29 - ابى الفتح بن يزيد جرجانى از حضرت ابى الحسن ( ع ) روايت كرده است كه ميگويد از آن جناب سؤال كردم از اقل مراتب معرفت و شناختن خداوند عالم فرمود اقل مراتب معرفت اقرار باينست كه نيست خدائى غير از پروردگار بىنياز و شبيه و نظير ندارد و ايجادكننده و قديم و موجود است كه فقدان و نابودى از براى او نيست و مثل او چيزى نيست . 30 - از عبد العزيز بن مهتدى مروى است كه گفت از حضرت رضا ( ع ) از توحيد سؤال كردم فرمود هر كس بخواند سورهء * ( قُلْ هُوَ الله أَحَدٌ ) * را و اعتقاد بآن داشته باشد توحيد را شناخته و دانسته است عرض كردم چگونه آن سوره را قرائت كند فرمود بآن نوع كه مردم قرائت ميكنند در آخر آن زياد كند كذلك الله ربى ) * را سه مرتبه . 31 - از محمد بن عبد الله خراسانى خادم حضرت رضا ( ع ) مروى است كه گفت بعضى از زنادقه بحضرت رضا ( ع ) عرض كرد آيا گفته مىشود كه خدا چيز است فرمود بلى خود در كلام خود اطلاق شىء بر خود كرده است در آن موارد كه ميفرمايد * ( قُلْ أَيُّ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهادَةً قُلِ الله شَهِيدٌ ) * فهو شيء * ( لَيْسَ كَمِثْلِه شَيْءٌ . ) * ) * 32 - حسين بن خالد از حضرت على بن موسى الرضا ( ع ) روايت كرده است كه مردى وارد شد بآن حضرت و عرض كرد يا ابن رسول الله دليل بر حدوث و تازه بودن عالم چيست فرمود دليل حدوث عالم اينست كه تو نبودى و وجود پيدا كردى و حال اينكه ميدانى كه نه خود تكوين نمودهء و موجود ساختهء نفس خود را و نه كس ديگر مثل تو تو را تكوين نموده 33 - از ابو الصلت مروى است كه گفت مأمون از حضرت على بن موسى الرضا ( ع ) سؤال كرد از قول خداى تعالى * ( وَهُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَالأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَكانَ عَرْشُه عَلَى الْماءِ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ) * حضرت فرمود كه حقتعالى عرش و ملائكه و آب را پيش از خلقت آسمان و زمين بيافريد و ملائكه از وجود خودشان و عرش و آب راه مىيافتند بر وجود حقتعالى پس از آن عرش خود را بر روى آب قرار داد تا اينكه اظهار كند قدرت خود را بر ملائكه و بدانند كه حقتعالى بر هر چيزى قادر است پس از آن بقدرت خود عرش را بلند كرد و نقل نمود از روى آب و بالاى آسمانهاى هفتگانه قرار داد پس از آن آسمانها و زمين را در شش روز آفريد و خود استيلا داشت بر عرش خود و قادر بود بر اينكه بقدر يك چشم همزدن آسمانها و زمين را خلق كند لكن در شش روز آفريد تا اينكه ظاهر كند بر ملائكه آنچه را خلق ميكند بتدريج و استدلال كنند ملائكه مرتبهء ديگر و راه يابند از آنچه تازه تازه وجود پيدا ميكند بر ذات خداوند و حقتعالى عرش را نيافريد از جهت احتياج خود چنانچه او غنى و بىنياز است از عرش و از جميع آنچه آفريده است و نميتوان حقتعالى را متصف ساخت ببودن او در عرش زيرا كه او جسم نيست و ذات او منزه و مبرا است از صفت مخلوق خود و اما مقصود از قول خداى تعالى كه ميفرمايد * ( لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلًا ) * اينست كه حقتعالى بندگان را آفريده است تا اينكه مبتلا كند ايشان را بتكليف طاعت و عبادت خود نه بر سبيل

87