اوقات آرزويت وعدهء دروغت دهد . فروتنى خلعت شكوهت بپوشاند . در گشاده روئى گنجهاى روزى نهفته است . و كسى كه پاكدامنى او را بياراست عيبش از مردمان پنهان شود . در سخن گفتن مراعات حدّ ميانه را نمائيد چرا كه اين عمل هزينه را سبك كند . هدايت نفس در مخالفتش نهفته است . هر كس كه روزگار را شناخت از آماده بودن غفلت نورزد . هان ! همانا با هر جرعه و هر لقمه اى گلوگيرى است . و هيچ نعمتى جز با زوال نعمتى ديگر بدست نيايد . هر جاندارى را غذاى روزانه اى است ، و هر دانه اى را خورنده اى ، و تو ( اى آدميزاد ) غذاى مرگى .
اى مردم ، بدانيد هر كس كه بر روى زمين راه پيموده بىترديد به درون آن روان است . و شب و روز در نابودى بنياد عمرها شتابنده‌اند .
اى مردم ، كفران نعمت نشانهء پستى است . و معاشرت با نادان عاقبت خوشى ندارد . از نشانه‌هاى بزرگوارى نرمى در گفتار است . بپرهيزيد از فريبكارى ، كه آن شيوهء مردمان پست است . هر جوينده اى يابنده نيست و هر غائبى را بازگشتى نباشد . به كسى كه از تو بيزار است دل مبند . چه بسا آن دورى كه از هر نزديك هم نزديكتر است . هميشه پيش از سفر از همسفر پرسان شو و پيش از خانه از همسايه .
عيب برادرت را در آنچه در خود سراغ دارى بپوشان . از خطاى برادرت درگذر براى آن روز كه دشمنت بر تو مىتازد . هر كس بر فردى كه قادر به زيان او نيست خشم گيرد اندوهش دراز و روحش آزرده شود . فرد خداترس دست از ستم بردارد .
و هر فردى كه خوب را از بد نشناسد به مانند چارپايان است . همانا از نشانه‌هاى فساد نابودى توشهء راه است . چه كوچك است مصيبت دنيا در جنب فقر و فاقهء فردا . [ هيهات ] و شما دشمن و مخالف يك ديگر نشديد مگر به علَّت رواج معصيتها و گناهان در ميانتان . پس چه نزديكست راحت اين دنيا به رنج آخرت ! و شدّت فقر اين سرا به دگرگونى آخرت ! آن چيزى كه ظاهرش شرّ نمايد ولى عاقبتش رفتن به بهشت باشد شرّ نيست ، و آن خير ظاهرى كه سرانجامش جهنّم باشد خير نيست . و هر نعمتى در جنب بهشت حقير و بىارزش است . و هر بلائى در قياس با جهنّم سلامت است . به هنگام اصلاح درون گناهان كبيره نمايان شود . خالص نمودن عمل از انجام نفس عمل مشكلتر است . پاك داشتن نيّت از فساد سختتر است بر مجاهدان در طول جنگ .
هيهات ! اگر پرواى الهى را در نظر نداشتم سياستمدارترين فرد عرب بودم . بر

89