پس آن حضرت عليه السّلام فرمود : برايش بنويس ، گفتم : چه بنويسم ؟ فرمود : بنويس : * ( بِسْمِ الله الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ ) * ، خداوند تو را هدايت كند ، نامه ات بمن رسيد ، نامه اى كه با عيبجوئى در آن خواستى ما را بيازمائى كه اگر در آنها قصور نموديم راهى براى طعن ما بيابى ، و اميدوارم خداوند مناسب نيّت و قصد درونت جزايت دهد ، ما پرسشهايت را شرح و بيان داشتيم ، پس بدانها گوش سپار ، و فهمت را مطيع و رام ساز و دلت را بدان بسپار ( حواست را جمع كن ) ، كه بتحقيق حجّت بر تو تمام است ، و السّلام .
1 - از « آن كس كه دانشى از كتاب نزدش بود » پرسيده بودى ، او آصف بن برخيا بود ، و سليمان عليه السّلام از آگاهى و دانسته‌هاى آصف عاجز نشده بود ، بلكه آن حضرت - كه صلوات خدا بر او باد - مايل بود كه به امّت خود از جنّ و انس بفهماند كه حجّت [ خدا ] پس از وى آصف است ، و آن قسمتى از دانش و علم سليمان عليه السّلام بود كه آن را به فرمان خدا به آصف سپرده بود ، آن را بدو آموخت تا پس از او در امامت و راهنمائى وى اختلاف نكنند ، همان طور كه سليمان در زمان حيات داود عليهما السّلام آموخته شد ، تا نبوّت و امامت او پس از پدر معلوم شود ، و ديگر جاى هيچ عذر و بهانه اى براى مردم باقى نماند و حجّت بر ايشان محقّق گردد .
2 - و امّا پرسشت از سجدهء يعقوب و فرزندانش ، بايد بدانى كه آن از سر طاعت خدا و محبّت به يوسف عليه السّلام بود ، همان طور كه سجدهء فرشتگان به آدم عليه السّلام نه از براى او ، كه تنها از سر طاعت خدا و محبّت آنان به آدم بود ، بنا بر اين سجدهء يعقوب و فرزندانش همراه يوسف عليه السّلام بشكرانهء فراهم شدن پراكندگى آنان بود ، مگر نديدى آن زمان در كلام شاكرانه اش چنين گفت : * ( رَبِّ قَدْ آتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِي مِنْ تَأْوِيلِ الأَحادِيثِ ) * - الآية : « پروردگارا ، مرا از پادشاهى [ بهره ] بدادى ، و از تعبير خوابها بياموختى - يوسف : تا آخر آيهء 101 » .
3 - و امّا در بارهء اين آيه : « پس اگر در آنچه بتو فرو فرستاديم شكّ دارى از آنان كه كتاب پيش از تو را مىخوانند بپرس » ، [ كه مخاطب در اين آيه كيست ] ، مخاطب در اين آيه شخص رسول خدا صلَّى الله عليه و اله و سلَّم است ، بىآنكه در آنچه بر او وحى شده شكَّى داشته باشد ، بلكه مطلب از اين قرار بود كه افراد نادان گفتند : چگونه خداوند از ميان فرشتگان ؛ پيامبرى مبعوث نداشت ؟ چرا كه هيچ تفاوتى ميان ما و پيامبرش - در بىنيازى از خوردن و نوشيدن و راه رفتن در كوى و برزن - نيست ، پس خداوند - در حضور جماعت نادان - به پيامبرش وحى فرستاد : « از

451