مختار شده‌ام ، پس اگر بجاى خوبى بدى كنم ، بر همان عمل مجازات خواهم شد .
و نيز از امير المؤمنين عليه السّلام نقل شده كه پس از بازگشت از شام ( جنگ صفّين ) در پاسخ به پرسش مردى كه پرسيد : اى امير مؤمنان بفرمائيد حركت ما با شما آيا به قضاء و قدر الهى بود ؟ فرمود : آرى ، اى پيرمرد ، از هيچ تپّه اى بالا نرفتيد و به هيچ درّه اى سرازير نشديد مگر به قضاء و تقدير الهى ، پرسيد : اى امير مؤمنان آيا رنج و زحمتى كه من در اين راه برده‌ام بحساب خداى گذارم ؟ فرمود : خموش اى پيرمرد ، كه بىشكّ خداوند به ازاى [ رنج ] اين سفر و راهى كه پيموديد ، و هر مكانى كه منزل كرديد ، و در برگشت شما كه بازمىگشتيد [ در تمامى اين مراحل ] به شما اجر و پاداشى عظيم داده است ، چرا كه شما در هيچ يك از كارهايتان نه مجبور بوديد و نه ناچار . مبادا پنداشته اى كه آن ؛ قضائى قطعى و تقديرى حتمى بوده ؟ ! اگر مطلب اين چنين بود در اين صورت پاداش و كيفر بيهوده گشته ، و تشويق و تهديد بىمعنى مىبود ، و ديگر چيزى پابرجا و ثابت نمىماند ، اين اعتقاد بتپرستان و دوستان شيطان است ، بدرستى خداى جليل و عزيز با دادن اختيار ؛ أمر و فرمان داده ، و براى برحذر ساختن نهى فرموده ، نه اطاعت از او با اكراه و زور است و نه از سر قهر و چيرگى بدون اختيار نافرمانى و معصيت شده ، و نه آسمانها و زمين و آنچه را ميان آنهاست بيهوده و عبث آفريده ! اين پندار كسانى است كه كفر ورزيدند ، پس واى بر آنان - كه كافر شدند - از آتش [ دوزخ ] ، آن شيخ برخاست و سر امير المؤمنين را بوسيد و اين دو بيت را سرود و مىگفت :
< شعر > أنت الإمام الَّذي نرجو بطاعته يوم النّجاة من الرّحمن غفرانا أوضحت من ديننا ما كان ملتبسا جزاك ربّك عنّا فيه رضوانا فليس معذرة في فعل فاحشة قد كنت راكبها ظلما و عصيانا < / شعر > توئى آن امامى كه در پرتو طاعتش اميد داريم ، روز قيامت از خداى رحمان آمرزش را ، امور مشكل دين را براى ما روشن ساختى ، پروردگارت به ازاى اين كار از جانب ما رضوان را بتو پاداش دهد ، هيچ عذرى در كار بد و زشت من نيست ، چرا كه از سر ظلم و سركشى مرتكب آن شدم .
پس بتحقيق امير المؤمنين عليه السّلام موافق و مناسب قرآن راهنمائى و دلالت فرموده ، و آن با [ مذهب ] جبر و تفويضى كه اعتقاد و پيروى از آن دو باطل و كفر ؛ و مايهء

440