يك مسألهء نادر و عجيب مأمون به يحيى بن أكثم گفت : براى أبو جعفر محمّد ابن الرّضا عليهما السّلام مسأله اى طرح كن تا در پاسخش بماند . يحيى گفت : اى أبو جعفر آيا مردى مىتواند با زنى پس از اينكه با او زنا نموده ازدواج كند ؟ فرمود : او را وامىنهد تا از نطفهء او و ديگرى پاك شود - زيرا اطمينانى نيست نطفه اى را كه از آميزش او برداشته از آميزش با فرد ديگرى نگرفته باشد - آنگاه [ پس از طى اين مراحل ] اگر خواست با او ازدواج كند مانعى ندارد ، جز اين نيست كه مسألهء او شبيه به درخت خرمائى است كه مردى نخست به حرام از آن بهره جسته ، سپس آن را خريده و به حلال از آن بخورد . [ با شنيدن اين سخنان ] يحيى از ايراد هر سخنى واماند .
پس امام جواد عليه السّلام خطاب به او كرده ، گفت : اى أبو محمّد در اين مسأله چه مىگوئى ، زنى در بامداد به مردى حرام است ، و چون روز بالا مىآيد بر او حلال شود ، و نيمهء آن روز بر او حرام گردد و وقت ظهر بر او حلال ، سپس هنگام عصر بر او حرام شود ، آنگاه به وقت مغرب بر او حلال ، و نيمه شب بر او حرام شود ، و هنگام سپيده دم بر او حلال گشته و روز كه برآمد بر او حرام گردد ، و نيمه روز بر او حلال شود ؟ .
پس يحيى و ديگر فقها ؛ گيج و وامانده شدند ، مأمون گفت : اى أبو جعفر - خدايت عزيز دارد - پاسخ اين سؤال را براى ما بيان فرما ؟ فرمود : اين مردى است كه به كنيزى مىنگرد كه بر او حرام است ، و پس از خريد بر او حلال و مباح مىشود ، سپس آزادش مىنمايد و بر او حرام مىگردد ، آنگاه با او ازدواج مىكند و بر او حلال مىشود ، سپس ظهارش مىكند ( يعنى : به او مىگويد : پشت تو مانند پشت مادر من است ) پس بر او حرام مىگردد ، و چون كفّارهء آن را بپردازد بر او حلال مىشود ، سپس طلاقش مىدهد ، و در نتيجه بر او حرام مىشود ، سپس بدو رجوع مىنمايد و بر او حلال مىشود ، آنگاه مرتدّ مىگردد و بر او حرام مىشود ، آنگاه توبه كرده و به اسلام بازگردد بنا بر اين آن زن بنا بر همان نكاح نخست بر او حلال مىشود ، همان گونه كه رسول خدا صلَّى الله عليه و اله و سلَّم نكاح زينب ( دخت خود ) را با أبو العاص بن ربيع كه مسلمان شد بر همان نكاح نخست مقرّر داشته تثبيت فرمود .

426