اى هشام ؛ به احمقان حكمت نياموزيد كه بدان ستم نموده‌ايد ، و آن را از اهلش باز نداريد كه در حق ايشان ظلم كرده‌ايد .
اى هشام ؛ آن كس كه زبانش راستگوست عملش پاك و نيكوست و آن كس كه نيّتش پاك باشد روزيش افزون شود و آن كس كه با برادران و خانواده اش بخوبى برخورد كند عمرش طولانى گردد .
اى هشام ؛ همان طور كه [ دنياپرستان ] حكمت را براى شما واگذاشتند ، شما نيز دنيا را براى آنان واگذاريد .
اى هشام ؛ آن كس كه مردانگى ندارد دين ندارد ، و آن كس كه عارى از مردانگى است عقل ندارد ، و با ارزشترين مردم كسى است كه دنيا را براى خود هيچ مقام و منزلتى نداند ، هان ! بتحقيق براى بدنهاى شما بها و قيمتى جز بهشت نيست ، پس آن را جز به بهشت مفروشيد .
اى هشام ؛ براستى امير المؤمنين عليه السّلام مكرّر مىفرمود : « نشستن در صدر مجلس تنها سزاوار مردى است كه داراى سه خصلت باشد : 1 - چون سؤال شود پاسخ گويد ، 2 - و چون همگان از كلام عاجز شدند او سخن گويد ، 3 - و رأى و نظرى ارائه كند كه به مصلحت همگان باشد . بنا بر اين شخصى كه اين صفات را ندارد و در صدر مجلس نشيند احمق است » . و حسن بن عليّ عليهما السّلام فرموده : « نيازهاى خود را از اهل آن بخواهيد ، پرسيده شد : اى زادهء پيامبر ، اهل آن كيانند ؟
فرمود : كسانى كه خداوند در كتابش وصف كرده و يادشان نموده ، آنجا كه فرموده : * ( إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الأَلْبابِ ) * : « تنها صاحبدلان پند مىپذيرند - زمر : 9 » ، و ايشان خردمندانند » . و على بن الحسين عليهما السّلام فرموده : « همنشينى با خوبان صلاح انگيز است ، و همنشينى با دانشمندان موجب زياد شدن عقل و خرد . و فرمانبردن از حاكمان دادگر كمال عزّت است ، و بسيار نمودن مال از راه كسب و كار نشانهء كمال مردانگى . و راهنمائى مشورتكننده اداى حقّ نعمت است ، و خوددارى از آزار نشانهء كمال عقل بوده و موجب آسايش تن در دنيا و آخرت است .
اى هشام ؛ فرد خردمند با كسى كه مىترسد او را تكذيب كند سخن نگويد ، و نه به كسى كه از دريغش نگران است تقاضا كند و نه آنچه را نتواند بجا آورد وعده دهد ، و نه بدان چه در اميدواريش سرزنش شود دل بندد ، و نه بكارى كه بترسد در آن درمانده و عاجز شود اقدام كند . و امير المؤمنين عليه السّلام مكرّر به ياران خود سفارش مىكرد و مىفرمود : « شما را به ترس از خدا در نهان و آشكار سفارش مىكنم ، و

367