كامل از دنيا برگيرد . و هر كس كه جوياى دنيا باشد ؛ آخرت او را طلب كند و مرگش فرا رسد ، و هر دو سرا ؛ هم دنيا و هم آخرتش را بر او تباه سازد .
اى هشام ؛ هر كس كه جوياى بىنيازى بدون مال است ، و آسودگى دل از حسادت ، و سلامتى دين ، بايد با زارى و التماس از درگاه خدا بخواهد كه خردش را به كمال رساند ، زيرا هر كس كه مىانديشد ؛ در حدّ رفع احتياج قناعت مىورزد ، و كسى كه اين گونه باشد بىنياز و توانگر شود ، و كسى كه بدين حدّ نساخت و قناعت نكرد هرگز توانگرى را در نيابد .
اى هشام ؛ براستى خداى جليل و عزيز حكايت از مردمى صالح فرمود كه ايشان گفتند : * ( رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَيْتَنا وَهَبْ لَنا مِنْ لَدُنْكَ رَحْمَةً إِنَّكَ أَنْتَ الْوَهَّابُ ) * : « پروردگارا ، دلهاى ما را - پس از آنكه هدايتمان كردى - منحرف مساز ، و ما را از كرمت بخششى فرما ، كه توئى بسيار بخشنده - آل عمران : 8 » ، و اين گفتار وقتى بود كه دريافتند دلها منحرف مىگردد و به كورى و گمراهى مىگرايد ، همانا هيچ كس تا از خداوند عقل و خرد نيابد از او هراس نكند ، و آن كس كه از جانب او خرد نيافت [ هرگز ] دلش بر درك و شناختى ثابت كه بينايش سازد و حقيقتش را در آن دريابد استوار و محكم نگردد . و هيچ كس اين گونه نشود جز فردى كه گفتارش تصديقكنندهء كردارش باشد ، و باطنش موافق و سازگار ظاهرش . زيرا كه خداوند بر عقل - كه در باطن است و پنهان - جز ظاهرى كه از آن حكايت كند هيچ دليل و گواهى قرار نداده است .
اى هشام ؛ امير المؤمنين عليه السّلام مكرّر مىفرمود : خداوند با چيزى برتر و بهتر از عقل و خرد پرستش نشود [1] عقل و خرد هيچ كس به كمال نرسد تا در او چند خصلت مختلف باشد : ديگران از كفر و شرارت او در امان باشند ، و به هدايت و خيرش اميدوار ، و زيادى مالش بخشش شود ، و گفتار زائدش بركنار ، بهره اش از دنيا كفاف و گذران زندگى است ، و هيچ گاه از تحصيل علم و دانش سير نشود ، ذلَّت با خدا را بيش از عزّت با غير او دوست دارد . و به تواضع بيش از شرافت مايل است . احسان اندك ديگران را بسيار شمارد و احسان بسيار خود را اندك . و تمام مردم را بهتر از خود بيند و خود را پستترين ايشان ، و اين پايان و انجام كار است [2]

[1] يعنى : تفكّر برترين عبادت است ، و مراد از عقل ؛ معرفت ذات خدا و صفات او است .
[2] يعنى : رعايت اين صفات موجب به كمال انسان و كامل شدن عقلش مىگردد .

366