و نامشروع است . و هر كس عملى در اين خصوص - چه كم و چه زياد - انجام دهد ، شكنجه و عذاب مىشود ، كه براستى هر گونه كمك به آنان گناهى كبيره به حساب مىآيد ، و اين بدان خاطر است كه در حاكميّت زمامدار بيدادگر هر حقّ و حقيقتى پايمال مىگردد و هر باطل و ناحقّى زنده شود ، و ستم و بيداد و تباهى آشكار شده ، و تمام كتابهاى آسمانى باطل شود ، و پيامبران و اهل ايمان به قتل رسند ، و مساجد ويران گردد ، و سنّت و احكام خداوند دستخوش تغيير و دگرگونى شود ، پس بدين خاطر است كه كسب و كار با ايشان ؛ و يارى و كمك به آنان ؛ ممنوع و حرام گرديده ، البتّه بجز موارد ضرورى و اضطرار همچون ناچارى به خوردن خون و مردار .
و أمّا شرح تجارات : در تمامى انواع فروش و [ دانستن ] راههاى حلال تجاراتى كه فروش آن براى فروشنده جايز است از آنچه ممنوع است ، و همچنين [ راههاى حلال تجاراتى كه ] خريد آن براى خريدار جايز است از آنچه ممنوع و ناروا است ، و تمامى امور امرشدهء بدان از قبيل خوراك بندگان ، و آنچه در تمامى كارهايشان مايهء قوام زندگى آنان باشد در راههاى خوبى كه جز آن نگهدارشان نباشد مانند : خوردنى ، نوشيدنى ، پوشاك ، ازدواج ، مالك شدن ، و بكارگيرى از طريق ملكيّت ايشان .
و آنچه بكار بستن آن براى مردم جايز است ، از تمامى راههائى كه بديشان بهره اى رساند كه جز آن هيچ چيزى مايهء قوام آنان نباشد و تنها همان يك راه بصلاحشان باشد ، در اين صورت تمامى اين امور از قبيل : فروش ، خريد ، نگهدارى ، بكارگيرى ، بخشيدن و عاريه دادن آن حلال است .
و راههاى حرام خريد و فروش و بطور كلَّى معاملات نامشروع و فساد برانگيز و تمام معاملاتى كه موجب فساد است از خوردنى يا نوشيدنى ، يا ازدواج ، يا مالكيّت آن ، يا نگهداريش ، يا بخشيدن و عاريه دادنش ، و يا هر معامله اى كه در آن نوعى از انواع فساد باشد همچون معاملهء ربوى - بجهت فسادى كه در آن است - يا فروش مردار ، خون ، گوشت خوك ، يا فروش گوشت درندگان و پرندگان وحشى و يا پوست آنها ، يا شراب ، و يا فروش نجاسات ، كه تماما حرام و نامشروع است ، زيرا خوردن ، و نوشيدن و پوشيدن ، و ملكيّت و نگهداشتن و خلاصه هر گونه تصرّف در آنها ممنوع و غدقن مىباشد ، و همچنين فروش هر چيز سرگرمكننده ، و تمام چيزهاى حرامى كه به غير خدا بدان تقرّب جويند ، يا هر

314