بىآنكه اندكى از بار گناه آنان كم شود .
49 - فرد مؤمن نه چابلوسى كند و نه حسد برد ، جز در راه تحصيل علم و دانش .
50 - شايستهء دانشمند است كه چون از او چيزى پرسند كه نداند ، بگويد : خدا داناتر است . و سزاوار هيچ غير دانشمندى نيست كه چنين گويد . - و در روايتى ديگر آمده است كه گويد : « نمىدانم ، تا مبادا پرسنده را به شكّ و ترديد اندازد » - 51 - نخستين كسى كه زبان به عربى گشود اسماعيل فرزند ابراهيم عليهما السّلام بود ( يعنى : مخترع زبان عربى همو بود ) در حالى كه سيزده سال داشت . و پيش از اين بر زبان پدر و برادرش سخن مىگفت ، و او اوّل كسى است كه به عربى سخن گفت و همو كسى است كه پدرش در خواب ديد او را ذبح مىكند .
52 - آيا [ ميخواهيد ] شما را بچيزى آگاه كنم كه با انجام آن سلطان و شيطان از شما دور شوند ؟ ! أبو حمزه [ ثابت بن دينار ] گفت : آرى ، بفرمائيد تا انجامش دهيم ، فرمود : روز را با صدقه دادن آغاز كنيد ، كه آن ( يعنى : صدقهء بامدادى ) روى ابليس را سياه مىنمايد و شرّ آن روز سلطان ستمگر را بر شما بىاثر مىكند . و بر شما باد به دوستى و محبّت در راه خدا و همكارى بر اعمال شايسته و خوب ، كه آن ريشهء سلطان و شيطان را قطع مىكند . و ديگر اينكه : در آمرزش خواهى ( استغفار ) سماجت كنيد و اصرار ورزيد ، چرا كه آن موجب محو گناهان است .
53 - براستى كه اين زبان كليد هر خير و شرّى است ، پس سزاوار فرد مؤمن است ؛ همچنان كه بر طلا و نقره اش قفل مىزند زبان خود را فرو بندد ، زيرا پيامبر صلَّى الله عليه و اله و سلَّم فرمود : « خداوند رحمت كند آن مؤمنى را كه زبان خود از هر شرّى حفظ مىكند كه اين كار [ همچون ] صدقه اى است كه بر خود ميدهد » ، سپس [ امام باقر عليه السّلام ] فرمود : هيچ كس تا زبانش را حفظ نكند از ارتكاب گناه مصون نخواهد ماند .
54 - از موارد غيبت آن است كه در بارهء برادرت چيزى را بازگوئى ( فاش كنى ) كه خداوند آن را بر او پوشيده داشته ، امّا امور ظاهرى او از قبيل : تندى ، و شتاب كردن هيچ عيبى به بازگوئى آنها نيست . و بهتان آن است كه در بارهء برادرت آن گوئى كه در او نيست .
55 - بىشكّ پرحسرتترين افراد در روز قيامت آن بنده اى است كه عدالتى را بستايد و بر خلاف آن عملى ديگر نمايد ( يعنى : راه راستى را به مردم نشان دهد و

279